Konwencja TIR — co powinieneś o niej wiedzieć

Konwencja TIR upraszcza międzynarodowy transport drogowy. O tym, jak korzystne regulacje wprowadza, najlepiej świadczy fakt, że do tej umowy przystąpiło aż 77 stron, a operacje TIR można zrealizować aż w 65 krajach na całym świecie. 

Spis treści:

Biorąc pod uwagę zasięg działania, można uznać konwencję TIR za jeden z najważniejszych dokumentów transportowych. Również dlatego, że znacząco uprościł tranzyt towarów. Termin ten jest nawet tak popularny, że w naszym kraju określenie “tir” stało się potocznym określeniem ciągnika siodłowego z naczepą. Dowiedz się więcej na temat konwencji TIR i korzyści, które oferuje. 

Wprowadzenie do Konwencji TIR: historia i zasady

TIR to skrót od francuskiej nazwy Transport International Routier (Międzynarodowy Transport Drogowy), którą 14 listopada 1975 roku nadano konwencji dotyczącej przewozów międzynarodowych. Obejmuje ona wyłącznie transport drogowy samochodami ciężarowymi, a jej głównym celem było uproszczenie procedur granicznych oraz odpraw celnych w trakcie przewozów. 

Jedną z najważniejszych zasad konwencji TIR jest rezygnacja przez strony konwencji z pobierania dodatkowych zabezpieczeń czy gwarancji celno-podatkowych podczas wprowadzania towaru na dany obszar celny, czyli po prostu podczas przekraczania przez pojazd z ładunkiem granicy kraju, będącego stroną konwencji TIR. 

Ponadto wszystkie kraje respektujące zapisy tej konwencji akceptują zamknięcia celne nałożone w kraju wyjściowym, aż do państwa docelowego bez konieczności kontroli ładunku. Oczywiście w uzasadnionych przypadkach taka inspekcja jest możliwa.

Jak konwencja TIR upraszcza międzynarodowy transport drogowy?

Konwencja TIR została wprowadzona w celu uproszczenia międzynarodowego transportu towarów. Cel ten osiągnięto przede wszystkim za pomocą wprowadzenia karnetu TIR, który zastępuje dokumentację celną. Dzięki niemu ciężarówka z towarem przejeżdża przez przejście graniczne praktycznie bez kontroli ładunku. 

Zwolnienie z odprawy celnej w ramach procedury TIR możliwe jest jednak po spełnieniu poniższych warunków:

• trasa przewozu musi być określona i zaakceptowana przez władze celne
• pojazd posiada świadectwo zdolności technicznej
• naczepa jest zabezpieczona plombami celnymi
• rozładunek towaru może nastąpić wyłącznie w kraju docelowym
• kierowca posiada przy sobie karnet TIR
• pojazd oznaczony jest niebieską tabliczką z białym napisem TIR z przodu oraz z tyłu
• miejsce załadunku umożliwia dostęp służb celnych
• papierosy oraz niektóre alkohole są wyłączone z przewozów w ramach procedury TIR

Korzyści konwencji TIR dla przewoźników i eksporterów

Korzyści z konwencji TIR dla przewoźników i eksporterów to obok zwolnienia z odprawy celnej także rezygnacja władz celnych z pobierania dodatkowych opłat za wprowadzenie danego towaru na określony obszar celny. 

Nie bez znaczenia jest także olbrzymi zasięg tej konwencji. Obejmuje ona całą Europę, Afrykę Północną, Bliski i Środkowy Wschód, USA i Kanadę, a w Ameryce Południowej także Chile i Urugwaj. Co więcej, procedurę TIR można stosować do dużej liczby towarów, w tym również do przewozu piw i win oraz surowego tytoniu, przeznaczonego do produkcji papierosów. 

Procedury i dokumentacja w systemie TIR

Podstawowym dokumentem w systemie TIR jest karnet TIR. Posiada on zabezpieczenia (m.in. w postaci znaku wodnego, indywidualnego numeru oraz kodu kreskowego). W Polsce karnety TIR wydaje Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników na podstawie zezwolenia wydanego przez Dyrektora Izby Celnej w Warszawie. Karnet TIR, oprócz zgłoszenia celnego, dla administracji celnych pełni także rolę dokumentu gwarancyjnego o kwotach w wysokości:

• 100 000 euro w krajach UE oraz Armenii, Azerbejdżanie, Bośni i Hercegowinie, Iranie, Kirgistanie, Serbii i na Ukrainie
• 60 000 EUR w Rosji, Turcji, Kazachstanie, Macedonii, Mołdawii i na Białorusi
• 60 000 USD w pozostałych państwach, które są stronami konwencji

Karnet TIR – co trzeba o nim wiedzieć?

Karnety TIR drukowane w Genewie stanowią własność Międzynarodowej Unii Transportu Drogowego (IRU). Posiadają nieprzekraczalny termin ważności 120 dni liczony od daty wydania karnetu posiadaczowi. Innymi słowy, w tym okresie można otworzyć karnet w wyjściowym urzędzie celnym. Otwarty karnet pozostaje ważny do czasu zamknięcia procedury TIR w docelowym urzędzie celnym po zakończeniu podróży. 

Karnetem TIR może posługiwać się jego właściciel, wymieniony w polu nr 3 okładki karnetu. Jest on jednocześnie odpowiedzialny za prawidłowe wypełnienie karnetu oraz posiadanie tego dokumentu w każdym przejściu granicznym, które pokonuje pojazd w ramach konwencji TIR.

Karnetów TIR nie można odstępować osobom trzecim pod karą zawieszenia lub nawet cofnięcia pozwolenia na korzystanie z tej procedury. Można jednak na mocy odpowiedniego porozumienia udostępnić karnet TIR podwykonawcy po spełnieniu określonych warunków. 

Świadectwa uznania kontenerów i pojazdów TIR

Pojazdy i kontenery wykorzystywane do przewozu towarów w ramach konwencji TIR muszą posiadać ważne świadectwa uznania. Wydaje je urząd celny właściwy dla siedziby firmy, czyli dla polskiego przewoźnika dokument taki może być wydany lub przedłużony tylko przez polski urząd celny. 

Świadectwo uznania potwierdza, że pojazd lub kontener spełnia wymogi procedury TIR, a przede wszystkim, że zamknięcia celne można nałożyć tak, by nie było możliwości dostania się do wnętrza (kontenera lub naczepy) bez pozostawienia widocznych śladów ingerencji. 

Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać karnet TIR? 

Aby uzyskać karnet TIR należy złożyć odpowiedni wniosek w Zrzeszeniu Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ZMPD) w Warszawie. Niezbędne jest posiadanie licencji na przewozy międzynarodowe. Najpierw jednak trzeba uzyskać od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej pozwolenie na korzystanie z procedury TIR. Jest to możliwe po spełnieniu następujących warunków:

• posiadania udokumentowanego doświadczenia lub możliwości prowadzenia regularnych transportów międzynarodowych
• posiadania stabilności finansowej
• udowodnienia znajomości postanowień konwencji TIR
• braku poważnych lub wielokrotnych naruszeń przepisów celnych oraz podatkowych
• złożeniu w formie pisemnej deklaracji przestrzegania formalności zwartych w opisywanej konwencji

Na rozpatrzenie wniosku Izba Administracji Skarbowej w Warszawie ma 120 dni od daty jego wpłynięcia. Pozwolenie na korzystanie z procedury TIR wydawane jest bezterminowo i bezpłatnie. 

Konwencja TIR — odpowiedzi na najpopularniejsze pytania

Chociaż opisywane regulacje obowiązują już od prawie półwiecza, nadal nie brakuje wątpliwości dotyczących ich zapisów. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najpopularniejsze pytania, dotyczące konwencji TIR.