Czym jest tranzyt i kiedy występuje?

W branży TSL funkcjonuje wiele pojęć, które są powszechnie znane, ale jednak nie każdy ma świadomość, co dokładnie oznaczają. Jako przykład może posłużyć tranzyt  międzynarodowy, który jest procedurą funkcjonującą w ramach międzypaństwowych umów i konwencji. Co to jest i na czym konkretnie polega? Jakie wymienia się rodzaje tranzytu i czym one się różnią? Przedstawiamy podstawowe informacje, dzięki którym łatwiej będzie zrozumieć, na czym polega transport tranzytowy.

Tranzyt – co to jest?

Tranzyt jest procedurą umożliwiającą swobodny przepływ towarów i dotyczy transportu międzynarodowego. Transport tranzytowy zakłada przewóz towarów pod nadzorem celnym bez konieczności uiszczania dodatkowych opłat. O tranzycie mówi się w przypadku państw, przez które przebiega droga transportu, ale jednocześnie to nie w nich następuje załadunek, ani rozładunek towarów. Najprościej jest określić, że jest to kraj, który zlokalizowany jest pomiędzy państwem, w którym odbywa się załadunek, a krajem rozładunku, który znajduje się na trasie. Celem tranzytu jest wprowadzenie swobody w wymianie handlowej między państwami.  Zniesienie barier celnych na terenie Unii Europejskiej spowodowało, że transport tranzytowy dotyczący krajów członkowskich jest zwolniony z przewozowych opłat celnych i nie podlega polityce handlowej.

Jakie przepisy regulują logistykę międzynarodową? Zasady dotyczące przewozu tranzytowego są dokładnie uregulowane w zapisach umów międzynarodowych, do których zalicza się Konwencję i Statut o wolności tranzytu i Konwencję o handlu tranzytowym krajów bez dostępu do morza. Tranzyt zabezpiecza interesy przedsiębiorców, którzy nie muszą uiszczać dodatkowych opłat celnych w każdym kraju tranzytowym, a jedynie w państwie, w którym odbywa się rozładunek. Każdy ładunek tranzytowy otrzymuje numer ewidencyjny MRN, który ułatwia proces kontroli.

Wspólny transport tranzytowy WPT – co to znaczy?

Wspólny tranzyt to procedura celna w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Konwencja WPT obejmuje kraje Unii Europejskiej i kraje EFTA, czyli Szwajcarię, Norwegię, Islandię i Lichtenstein. Założeniem tranzytu wspólnego jest ułatwienie procedury tranzytowej i zawieszenie opłat celnych, akcyzowych, VAT i innych nakładanych na towary podczas ich transportowania z tzw. urzędu celnego wyjścia do urzędu celnego przeznaczenia. Podczas przewozu konieczne jest jedno zabezpieczenie (składa się je w urzędzie wyjścia), a także SAD, czyli jeden dokument tranzytowy. Procedura WPT jest obecna w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim w sytuacji, w której ładunek przekracza co najmniej jedną granicę między krajami należącymi do stron konwencji WPT. Celem ustalonych procedur tranzytowych jest zwiększenie możliwości handlu międzynarodowego.

Rodzaje tranzytu

Tranzyt dzieli się na wewnętrzny i zewnętrzny. Pierwszy rodzaj dotyczy transportu ładunku z punktu A do punktu B wyłącznie na obszarze Unii Europejskiej. W przypadku, w którym krajem tranzytowym jest państwo należące do UE, nie następuje zmiana statusu ładunku celnego, a zatem nie ma konieczności podejmowania dodatkowych kroków, wypełnienia dokumentów, czy generowania zabezpieczeń. Wystarczający jest jeden dokument przewozowy i wyłącznie jedno zabezpieczenie. Podczas transportu wewnętrznego przewożone ładunki wspólnotowe cały czas pozostają na obszarze celnym Wspólnoty. Warto dodać, że tranzyt wewnętrzny zakłada możliwość zmiany środka transportu, ale nie zezwala na podział, ani dodanie kolejnych towarów.

Tranzyt zewnętrzny, określany jako procedura T1L, dotyczy towarów nieunijnych przewożonych przez obszar celny Unii Europejskiej. Procedura ta wiąże się z transportem ładunków, które nie podlegają opłatom celnym i innym kosztom związanym z polityką handlową przez cały proces transportowy. O tranzycie zewnętrznym mówi się również w przypadku przewozu towarów wspólnotowych podlegających środkom Wspólnoty, które wymagają wywozu towarów do państw trzecich. Wiąże się to z koniecznością dokonania dodatkowych formalności celnych, ponieważ status celny musi ulec zmianie.

Tranzyt dzieli także się na tranzyt pośredni i bezpośredni. O tranzycie pośrednim mówi się w sytuacji, w której przewożony towar może być przez pewien czas składowany na terenie kraju tranzytowego. Powodów takiej sytuacji może być kilka, a wśród najczęstszych wymienia się konieczność zmiany środka transportu lub podział na mniejsze części, które kolejno wyruszą w drogę do punktów docelowych. Tranzyt bezpośredni ma miejsce w sytuacji, w której przewóz odbywa się bez przerw.

Na czym polega procedura TIR, a czym jest konwencja CMR?

Procedura TIR, czyli Transport International Routiers dotyczy wyłącznie transportu drogowego. TIR zakłada możliwość zmiany środka transportu, ale z założeniem, że towar dotrze do miejsca docelowego transportem drogowym. Celem TIR jest maksymalne uproszczenie formalności i ograniczenie opłat celnych. W związku z tym ładunek objęty procedurą TIR jest zwolniony z odprawy celnej w punktach granicznych, jednak pod pewnymi warunkami. Po pierwsze jego trasa musi zostać zaakceptowana przez władze celne. Po drugie ładunek musi zostać zabezpieczony plombami celnymi, co nadaje mu status przesyłki celnej. Trzecim warunkiem do spełnienia procedury TIR jest wydanie dla pojazdu świadectwa, na skutek którego, środek transportu został dopuszczony do transportu drogowego między państwami pod zamknięciami celnymi.

Istotną rolę odgrywa konwencja CMR, która dotyczy umów międzynarodowych na drogowy przewóz towarów. Dotyczy ona umów pomiędzy państwami i ma wpływ na ujednolicenie dokumentacji transportowej. Zakłada stosowanie uniwersalnych listów przewozowych. Dokument jest wydawany w trzech identycznych egzemplarzach, które kolejno trafiają do nadawcy, odbiorcy i przewoźnika. W dokumentacji CMR musi znaleźć się adres nadania ładunku, adres odbioru towaru, rodzaj ładunku, numery zabezpieczeń, daty przewozu.

Jakie dokumenty są wymagane podczas transportu tranzytowego?

Istnieje kilka dokumentów, dzięki którym możliwy jest tranzyt towarów, a zalicza się do nich:

• ATA, czyli karnet do odprawy czasowej towarów, który eliminuje skomplikowaną procedurę celną; w Polsce jest wydawany przez Krajową Izbę Gospodarczą;
• TIR, czyli karnet, który ma znaczenie w sytuacji wyładunku towarów na polskim obszarze celnym, a były one przewożone z towarami o innym kraju przeznaczenia oraz w momencie rozpoczęcia lub zakończenia procedury przewozu poza polskim obszarem celnym;
• dodatkowe dokumenty uregulowane przepisami prawa celnego.

Czym jest magazyn tranzytowy?

Z transportem tranzytowym wiąże się kilka określeń, których znaczenie również warto przybliżyć. Jednym z nich jest magazyn tranzytowy. Takie określenie stosuje się do miejsca przeładunku w kraju tranzytowym. To obiekt, w którym tymczasowo składowane są ładunki, zanim wyruszą w dalszą drogę do punktu docelowego. Celem organizacji takiego miejsca jest dążenie do maksymalnej optymalizacji procesów związanych z transportem tranzytowym i ograniczenie kosztów transportu. Pojęcie magazynu tranzytowego jest ściśle związane z tranzytem pośrednim.

Przygotowanie do transportu tranzytowego – jak je przeprowadzić?

Organizacja transportu tranzytowego wymaga profesjonalnych przygotowań, aby cała procedura mogła przebiec pomyślnie, bez utrudnień i opóźnień. Bardzo istotna w tym procesie jest znajomość konkretnych regulacji prawnych obowiązujących w różnych krajach. Konieczne jest skompletowanie wymaganej dokumentacji oraz dobór odpowiednich środków transportu. Wszystkie formalności celne, które wiążą się z tranzytem, rozpoczynają się w momencie dokonania zgłoszenia celnego do procedury tranzytu.

Mając świadomość, jak wiele czynników wpływa na powodzenie transportu tranzytowego i jak szeroką wiedzę powinna posiadać osoba zajmująca się jego organizacją, warto rozważyć podjęcie współpracy z profesjonalną firmą. Może to ułatwić cały proces, przyspieszyć go i zaoszczędzić sporo czasu. To także mniejszy stres i da pewność, że całą procedurą zajmą się specjaliści. 

Obserwuj wpisy na naszym blogu i zdobądź więcej informacji z branży TSL.