Czym zajmuje się Inspekcja Transportu Drogowego w Polsce?

Inspekcja Transportu Drogowego odpowiada za kontrolę i przestrzeganie przepisów prawnych przez firmy transportowe. Bezpieczeństwo w transporcie, przeciwdziałanie degradacji dróg to tylko niektóre z zadań ITD w Polsce. Poznaj pozostałe funkcje. Zapraszamy do lektury.

Rola i znaczenie Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce

Inspekcja Transportu Drogowego istnieje od 2001 roku. To organ administracji publicznej, który zajmuje się nadzorem i kontrolą przestrzegania przepisów związanych z transportem drogowym. Jej podstawowym celem jest poprawa bezpieczeństwa na polskich drogach i zapobieganie naruszeniom. ITD w Polsce odpowiada za kontrolę czasu pracy kierowców i monitorowanie przestrzegania przepisów drogowych i standardów podczas realizacji przewozów.

Kontrole drogowe ITD prowadzą także do przestrzegania zasad ruchu drogowego, zgodnie z ustawą o ruchu drogowym i weryfikują poprawność regulowania opłat za przejazd autostradami. Inspekcja Ruchu Drogowego odpowiada za weryfikację i monitorowanie działań firm transportowych, co skutkuje podwyższeniem standardów na drogach.

Główne zadania i funkcje ITD

Kontrole drogowe ITD mają na celu:

• sprawdzanie, czy przestrzegane są przepisy ruchu drogowego i obowiązki wynikające z wykonywania zleceń transportowych, 
• weryfikację zapisów z tachografów oraz kart kierowcy, 
• monitorowanie pracy kierowców (weryfikacja kwalifikacji, uprawnień do prowadzenia pojazdów, czasu pracy i odpoczynku), 
• kontrolę techniczną pojazdów – Inspekcja Transportu Drogowego kontroluje legalność pojazdów, wyposażenie, dopuszczalną masę całkowitą i używane paliwo, 
• prowadzenie postępowań oraz czynności wyjaśniających – jeżeli stwierdzone zostanie złamanie przepisów, zadaniem ITD w Polsce jest nakładanie kar administracyjnych i mandatów oraz udział w rozprawach sądowych i wnoszenie odwołań od orzeczeń, 
• wydawanie decyzji administracyjnych o dokumentach (licencja wspólnotowa, świadectwo kierowcy oraz zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego), 
• eliminację patologicznych zjawisk w transporcie drogowym, 
• przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji w transporcie drogowym, 
• ograniczenie degradacji dróg.

Metody i narzędzia kontroli wykorzystywane przez ITD

Inspekcja Transportu Drogowego korzysta z różnorodnych narzędzi, które mają na celu usprawnienie kontroli i podwyższenie stopnia bezpieczeństwa na drodze. Jednym z nich jest oznakowanie odcinków o dokładnie wyznaczonej długości poprzez dwa zestawy kamer, które odpowiadają za rejestrację przejeżdżających pod nimi samochodów i skanowanie numerów rejestracyjnych Czas, który upłynie od wjazdu i zjazdu z odcinka pozwala na wyliczenie średniej prędkości pojazdu.

Państwowa Inspekcja Ruchu Drogowego sprawdza następujące dokumenty:

• wypis z licencji, 
• kartę kwalifikacji zawodowej, 
• wypis z zezwolenia na wykonanie zawodu przewoźnika, 
• dokumenty przewozowe, 
• dokumenty kierowcy (prawo jazdy, świadectwo kierowcy dla kierowcy spoza UE wykonującego przewóz międzynarodowy), 
• badania lekarskie, psychologiczne,
• wykonane szkolenia okresowe,
• dokumenty związane z czasem pracy i odpoczynkiem,
• dokumenty pojazdu, 
• stan techniczny pojazdu, 
• dokumenty związane z legalnością przewozów na obszarze Polski, 
• zgłoszenia do systemu SENT (dotyczy towarów wrażliwych), 
• dokumenty ADR, odpady itd.

ITD w Polsce kontroluje nie tylko kierowców, ale również wagę ładunku. Inspektorzy korzystają z wag preselekcyjnych, które są wbudowane w nawierzchnię dróg – występują na popularnych odcinkach dróg, głównie przy centrach logistycznych i zakładach przemysłowych, ale można je znaleźć także w innych miejscach. Gdy waga wykryje nieprawidłowości, pojazd musi zatrzymać się w punkcie kontrolnym. Następnie wagi przenośne i stacjonarne po raz kolejny sprawdzają masę pojazdu.

Kontrole drogowe ITD odbywają się także z wykorzystaniem polimerowych czujników, które znajdują się pod powierzchnią asfaltu – gumowe bądź metalowe płyty ważące występują równo z nawierzchnią. Istotne znaczenie odgrywają czujniki “Single Load Ceil”. Urządzenia pomiarowe mają margines błędu, co oznacza, że inspektorzy mogą odjąć od wyniku 100 kg na każdą oś.

Przepisy i regulacje dotyczące transportu drogowego

Przepisy transportowe, które regulują działalność firm transportowych to:

• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady,
• konwencje międzynarodowe, 
• akty normatywne prawa polskiego, 
• akty wykonawcze do ustaw.

Wśród krajowych przepisów drogowych, które obowiązują w transporcie można wymienić:

• ustawę z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym – wyznacza np. zasady podejmowania i wykonywania krajowego i międzynarodowego transportu drogowego i warunki oraz tryb uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych, 
• ustawę z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym –  wyznacza zasady ruchu drogowego na drogach publicznych i zasady oraz warunki ruchu drogowego na drogach publicznych, 
• ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców – wyznacza m.in. czas pracy kierowców i obowiązkowe przerwy w prowadzeniu pojazdów, 
• ustawę z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo przewozowe – wyznacza głównie zasady związane z przewozem osób i rzeczy.

Przepisy transportowe międzynarodowe

Obligatoryjne przepisy transportowe w transporcie międzynarodowym:

• Rozporządzenie 1072/2009, które dotyczy wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych z dnia 21 października 2009 roku,
• Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie 19 maja 1956 roku – dokument wyznacza warunki umów międzynarodowego przewozu drogowego towarów, 
• Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej – uprasza czynności przewozu związane z przekraczaniem granic, 
• umowa europejska, która dotyczy międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) z 1957 roku – zawiera regulacje związane z działalnością w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych.

Wymienione akty prawa są przykładowe i wynikają między innymi z porozumień zawartych z innymi krajami, jak i przynależności Polski do Unii Europejskiej.

Jak przygotować się do kontroli ITD?

Przygotowanie do kontroli ITD nie jest do końca możliwe, jednak skrupulatne działanie i postępowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami zdecydowanie to ułatwia. Krajowa Inspekcja Ruchu Drogowego odpowiada za weryfikację wszystkich niedociągnięć firmy transportowej, stąd najlepszą radą jest systematyczne prowadzenie dokumentów i wprowadzenie dobrego regulaminu wewnętrznego, a następnie kontrola kierowców i innych zatrudnionych osób.

Krajowa Inspekcja Ruchu Drogowego sprawdza wymagane licencje i urządzenia rejestrujące aktywność kierowców. Kontrolowana jest masa samochodu, nacisk osi, a także wymiary pojazdu. Odpowiadają także za przegląd tarczy tachografu, certyfikatów kompetencji zawodowych, wykazu samochodów używanych do przewozu, ubezpieczenia OC, akt pracowników, a także zaświadczeń o udziale w wymaganych kursach na przewóz osób lub przedmiotów.

Kontrole są stresujące, jednak należy zachować spokój i rozwagę. Nie przeszkadzać, nie utrudniać pracy inspektorów, ale dostarczyć wszystkie wymagane dokumenty i informacje. Maksymalny czas kontroli wynosi 12 dni – dotyczy małych przedsiębiorstw oraz 48 dni dla dużych przedsiębiorstw.

Wpływ ITD na poprawę bezpieczeństwa drogowego

ITD w Polsce odpowiada za poprawę bezpieczeństwa na drogach krajowych. W tym celu wykorzystywane są różnorodne narzędzia, a wśród nich angażujące projekty, które odbywają się we współpracy z innymi instytucjami i podmiotami. Działania mają różnorodną formę, wymiar i zasięg, prowadzą do poprawy świadomości społecznej i edukacji, której podstawowym zadaniem jest zmiana zachowania uczestników ruchu drogowego i kształtowanie właściwej postawy. Krajowa Inspekcja Ruchu Drogowe zmierza do redukcji liczby ofiar drogowych wypadków i innych niekorzystnych zdarzeń. 

Szczegółowe informacje o projektach i inicjatywach można znaleźć tutaj.

Najczęstsze przewinienia i sankcje stosowane przez ITD

Główne przewinienia w transporcie drogowym odnoszą się do przeładowania pojazdów, złego stanu technicznego, manipulacji przy obsłudze tachografu (brak wpisów manualnych, brak wpisów krajowych i inne), używania cudzej karty kierowcy, a także naruszenia norm czasu jazdy i odpoczynku.

Inspekcja Ruchu Drogowego nakłada kary uwarunkowane charakterem przewinienia. Szczegółowe informacje można znaleźć tutaj. Sankcje ITD to głównie mandaty i grzywny. Jeżeli przewinienie jest poważne, można spodziewać się zatrzymania dowodu rejestracyjnego i prawa jazdy, a w najgorszej sytuacji dochodzi do odebrania licencji transportowej.