Znaczenie kalibracji tachografu w transporcie

Tachografy pełnią kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa na drogach ściśle monitorując czas pracy kierowców. Dzięki nim możesz skutecznie przestrzegać przepisów dotyczących czasu jazdy i obowiązkowego odpoczynku, co znacząco obniża ryzyko wypadków spowodowanych zmęczeniem i uniknąć kar. Dlaczego tachograf wymaga regularnej kalibracji? Dowiesz się tego z naszego artykułu, w którym zebraliśmy wszystkie istotne informacje na temat tachografów.

Co to jest tachograf i dlaczego wymaga kalibracji?

Tachograf to sprzęt w samochodzie ciężarowym lub autobusie, który rejestruje kluczowe parametry pracy pojazdu i kierowcy. Nazwa pochodzi z języka greckiego – tachos oznacza prędkość, a grapho – pisać. To niewielkie urządzenie elektroniczne przypomina radio, jest wyposażone w wyświetlacz, przyciski obsługi, gniazdo na kartę kierowcy oraz małą drukarkę. Dodatkowo wszystkie elementy systemu są zabezpieczone plombami chroniącymi przed manipulacjami. 

Obowiązek wyposażenia w tachograf dotyczy wszystkich pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, wykorzystywanych w transporcie towarów oraz autobusów mogących przewozić ponad 9 osób z kierowcą. Od 1 lipca 2026 roku ten obowiązek zostanie rozszerzony także na pojazdy o masie powyżej 2,5 tony.

Jakie dane rejestruje tachograf?

• przejechaną drogę i aktualną prędkość pojazdu,
• aktywność kierowcy – okresy jazdy, odpoczynku i gotowości do pracy,
• przebytą odległość oraz parametry stylu jazdy.

Dlaczego konieczna jest okresowa kalibracja tego urządzenia? Przede wszystkim rejestrowane przez tachograf dane muszą być precyzyjne i wiarygodne, a urządzenie bez właściwego ustawienia będzie zapisywało nieprawidłowe informacje. To skutkuje błędami w monitorowaniu czasu pracy kierowców i w rezultacie nałożeniem wysokich kar. Najważniejszym jednak powodem jest zachowanie bezpieczeństwa jazdy, a więc zmniejszenia ryzyka spowodowania wypadków. Kluczowym czynnikiem jest tutaj zapewnienie odpowiednio długiego wypoczynku kierowców, którzy są w trasie.

Jakie są prawne wymogi dotyczące kalibracji tachografów?

Przepisy dotyczące kalibracji tachografów są jasno określone w polskim i europejskim prawodawstwie. Podstawę prawną stanowią: ustawa z dnia 5 lipca 2018 o tachografach, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 oraz rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/799. 

Zgodnie z ich zapisami, pierwszą kalibrację tachografu musisz przeprowadzić w ciągu 14 dni od daty zarejestrowania pojazdu. Dotyczy to zarówno pojazdów nowych, jak i używanych. Kolejne kalibracje należy wykonywać regularnie – co najmniej raz na dwa lata. Zasada ta obowiązuje niezależnie od typu tachografu w Twoim pojeździe – cyfrowego, analogowego czy inteligentnego.

Wcześniejsza kalibracja staje się konieczna w następujących sytuacjach:

• zmiana numeru rejestracyjnego pojazdu,
• wymiana opon na osi napędowej lub zmiana ich rozmiaru,
• uszkodzenie lub zerwanie plomb zabezpieczających,
• awaria lub wadliwe działanie tachografu,
• naprawa pojazdu po wypadku,
• modyfikacja systemów pojazdu wpływających na pracę tachografu.

Jeśli plomby zostały zerwane lub zdjęte, musisz je zastąpić bez zbędnej zwłoki u autoryzowanego instalatora, najpóźniej w ciągu siedmiu dni od wystąpienia zdarzenia. Konsekwencje braku obowiązkowej kalibracji są dotkliwe. 

Dowodem prawidłowo wykonanej kalibracji jest tabliczka instalacyjna z datą ważności, umieszczona przy drzwiach kierowcy lub przy tachografie. Koszt całego procesu wynosi średnio 200-300 złotych, w zależności od lokalizacji warsztatu. Kalibrację można przeprowadzić wyłącznie w autoryzowanych serwisach oraz stacjach kontroli pojazdów posiadających odpowiednie uprawnienia.

W jaki sposób kalibracja tachografu wpływa na bezpieczeństwo drogowe?

Zachowanie bezpieczeństwa na drogach jest bezpośrednio związane z prawidłową kalibracją tachografów. Regularne sprawdzanie i dostosowywanie parametrów tych urządzeń to nie tylko kwestia zgodności z przepisami, ale przede wszystkim ochrony życia i zdrowia wszystkich uczestników ruchu drogowego. Dokładna kalibracja tachografu zapewnia rzetelną rejestrację czasu pracy kierowców. W konsekwencji pozwala na skuteczne kontrolowanie, czy kierowcy przestrzegają obowiązkowych przerw i okresów odpoczynku. Jest to kluczowe, ponieważ zmęczenie i niedozwolone przekroczenie norm czasu prowadzenia pojazdu należą do głównych przyczyn wypadków drogowych.

Jak legalizacja tachografu, a później jego regularna kalibracja wpływają na bezpieczeństwo?

• Zapewniają dokładną rejestrację prędkości i odległości przebytej przez pojazd.
• Umożliwiają precyzyjne określenie czasu pracy i odpoczynku kierowcy.
• Pozwalają na wykrycie prób ingerencji w działanie urządzenia lub zakłócania rejestracji danych.
• Pozwalają skontrolować, czy rozmiar opon wprowadzony do systemu jest zgodny z rzeczywistym, a tym samym zwiększyć dokładność pomiarów prędkości.

Warto również podkreślić, że to na podstawie danych z tachografów naliczane są wynagrodzenia kierowców. 

Niewłaściwa kalibracja tachografu może doprowadzić do rejestrowania nieprawidłowych informacji o czasie pracy kierowców, a zarazem do naruszenia prawa. Trzeba pamiętać, że w trakcie kontroli, np. przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, sprawdzane są dane z tachografów. Wykryte wówczas nieprawidłowości w działaniu urządzenia są podstawą do nałożenia kar – od mandatów, przez kary grzywny aż do zawieszenia licencji transportowej. 

Podsumowując, regularna kalibracja tachografu to działanie mające zapewnić bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz ochronę przed poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi zarówno dla kierowcy, jak i dla firmy transportowej.

Rola tachografu w monitorowaniu czasu pracy kierowców

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, tachografy odgrywają kluczową rolę w monitorowaniu czasu pracy kierowców. W branży transportowej są to narzędzia, bez których niemożliwe jest przestrzeganie zapisów prawnych dotyczących czasu pracy i odpoczynku kierowców. Bez tego z kolei nie da się skutecznie zapewnić bezpieczeństwa przewozów, rozumianego zarówno w kontekście prawidłowej realizacji zlecenia transportowego, jak i zadbania o zdrowie innych uczestników ruchu. 

Dodatkowo, odczyty z tachografów są podstawą do naliczania wynagrodzeń kierowców, a także analizy danych dotyczących przewozu, w tym spalania i zużycia części samochodowych. Tym samym tachografy są również częścią procesów związanych z zarządzaniem flotą.  

Jakie są konsekwencje braku kalibracji tachografu?

Nieskalibrowanie tachografu wiąże się z naruszeniem prawa, co pociąga za sobą wielkie ryzyko dla firm transportowych oraz kierowców. Może to skutkować zarówno bezpośrednimi sankcjami, np. mandatami czy zatrzymaniem pojazdu, jak i poważniejszymi konsekwencjami wynikającymi m.in. ze spowodowania wypadku.

Ryzyko mandatów i sankcji prawnych

Jak prezentują się kary za posiadanie nieskalibrowanego tachografu w pojeździe? Przede wszystkim są to mandaty i kary grzywny, które mogą zostać nałożone na wszystkie osoby, które odpowiadają za realizację przewozu takim samochodem. Warto przy tym pamiętać, że odpowiednie służby przeprowadzają regularne kontrole samochodów ciężarowych na drogach, więc unikanie kalibracji tachografu może zostać wykryte bardzo szybko.

Jeśli chodzi o wysokość mandatów, to kierowcy za przewóz pojazdem z nieskalibrowanym tachografem grozi mandat w wysokości 1000 złotych. Oprócz tego mogą zostać nałożone dodatkowe pieniężne kary administracyjne, także na firmy transportowe i osoby zajmujące zarządzaniem transportem. W przypadkach skrajnego naruszania przepisów władze mogą zawiesić czasowo lub na stałe licencję takiej firmie. Nie trzeba wspominać, że taka sytuacja ma  negatywny wpływ na reputację firmy transportowej i liczbę obsługiwanych zleceń.

W przypadku mandatów i innych kar związanych z brakiem kalibracji tachografów istnieje jednak wyjątek. Jest to sytuacja, kiedy kalibracji nie przeprowadzono z powodu awarii samochodu. Wówczas postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej nie zostanie wszczęte lub zostanie umorzone, jeśli firma transportowa nie miała wpływu na powstanie naruszenia. Warunkiem jest jednak niezwłoczna kalibracja urządzenia po przeprowadzeniu naprawy pojazdu.

Zagrożenia dla bezpieczeństwa na drogach

Brak odpowiedniej kontroli czasu jazdy kierowców i nieprzestrzeganie zapisów związanych wymaganym odpoczynkiem może przynieść także znacznie poważniejsze konsekwencje. Mowa tu o zwiększonym ryzyku spowodowania przez niewypoczętego kierowcę wypadku lub innego zdarzenia, które może doprowadzić do narażenia życia i zdrowia zarówno samego prowadzącego pojazdem, jak i innych uczestników ruchu drogowego. 

Należy też pamiętać, że w przypadku uczestniczenia w wypadku lub kolizji nieprawidłowo skalibrowany tachograf może być dużą przeszkodą w uzyskaniu odszkodowania lub uznania roszczeń przez sprawcę.

Proces kalibracji tachografu: kroki i ważne aspekty

Kalibracja tachografu w praktyce polega na aktualizacji lub potwierdzeniu parametrów pojazdu przechowywanych w pamięci urządzenia, z wykorzystaniem specjalnej karty warsztatowej. Sam proces kalibracji obejmuje szereg czynności, między innymi sprawdzenie i aktualizację danych, takich jak numer VIN, numer rejestracyjny, czas na zegarze tachografu, stan licznika oraz rozmiar opon. Po zakończeniu procedury przy urządzeniu lub drzwiach kierowcy umieszczana jest tabliczka instalacyjna, która zawiera informacje o dacie ważności legalizacji tachografu i jest dowodem prawidłowo wykonanej kalibracji.

Warto zaznaczyć, że kalibrację mogą przeprowadzać wyłącznie autoryzowane warsztaty i Okręgowe Stacje Kontroli Pojazdów posiadające odpowiednie uprawnienia. Koszt takiej usługi wynosi średnio około 300 złotych.

Kiedy i jak często należy kalibrować tachograf?

Przepisy jasno określają, kiedy należy kalibrować tachografy. Pierwszą kalibrację należy wykonać w ciągu 14 dni od daty rejestracji pojazdu, niezależnie od tego, czy dotyczy nowego, czy używanego pojazdu. Każda kolejna musi być przeprowadzana regularnie co 2 lata (24 miesiące). Jest to standardowy termin ważności legalizacji tachografu, który dotyczy zarówno tachografów cyfrowych, jak i analogowych. Istnieją jednak sytuacje, w których konieczna jest wcześniejsza kalibracja.

W jakich przypadkach należy przeprowadzić kalibrację przed upływem daty legalizacji?

• Zmiana numeru rejestracyjnego pojazdu.
• Wymiana opon na osi napędowej lub zmiana ich rozmiaru.
• Uszkodzenie lub zerwanie plomb zabezpieczających.
• Wystąpienie awarii lub stwierdzenie wadliwego działania tachografu.
• Modyfikacja systemów pojazdu wpływających na pracę tachografu.

Warto zaznaczyć, że według przepisów kierowca ma obowiązek zgłoszenia konieczności przeprowadzenia kalibracji, jednakże odpowiedzialność za nieterminową kalibrację ponoszą firma transportowa oraz osoba zarządzająca transportem.

Przypadki z życia: jak brak kalibracji tachografu wpłynął na firmy transportowe?

Przeprowadzane kontrole drogowe pokazują, jakie mogą być skutki niezadbania o regularną kalibrację tachografów. W marcu 2021 roku w Krośnie Odrzańskim funkcjonariusze Inspekcji Transportu Drogowego zatrzymali do rutynowej kontroli pojazd należący do polskiej firmy transportowej. Ciężarówka przewoziła ładunek z Polski do Niemiec, jednak tachograf nie został ponownie skalibrowany po zmianie numeru rejestracyjnego pojazdu.W rezultacie zatrzymali dowody rejestracyjne zarówno ciągnika siodłowego, jak i naczepy, co uniemożliwiło realizację przewozu. Dodatkowo wobec firmy transportowej oraz osoby zarządzającej transportem wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia kary pieniężnej.

W maju tego samego roku na drodze wojewódzkiej w okolicach Jarocina doszło do zatrzymania kierowcy samochodu dostawczego o dopuszczalnej masie całkowitej niemal 6 ton. Okazało się, że kierowca nie posiadał wymaganego prawa jazdy kategorii C, a jedynie kategorii B. Ponadto nie przeszedł kwalifikacji wstępnej i nie miał licencji oraz niezbędnych zaświadczeń lekarskich i psychologicznych. Inspektorzy sprawdzili także tachograf, który jak się okazało nie przeszedł obowiązkowej kalibracji. Kierowca otrzymał mandat karny, a wobec firmy transportowej i osoby zarządzającej transportem wszczęto postępowanie administracyjne, które zakończyło się nałożeniem kary w wysokości 3,7 tysięcy złotych. 

Takie przypadki nie są odosobnione, a firmy transportowe często doświadczają problemów związanych z posiadaniem nieskalibrowanych tachografów w pojazdach. Nakładane kary są bardzo wysokie w porównaniu z kosztem kalibracji urządzenia, a dodatkowo zatrzymanie pojazdów powoduje, że przewoźnicy nie są w stanie realizować zleceń w terminie. 

Jakie technologie i innowacje wpływają na przyszłość tachografów?

Technologia stosowana w tachografach dynamicznie się rozwija, co przekłada się na coraz bardziej zaawansowane rozwiązania dla branży transportowej. Wprowadzenie w połowie lat 00. cyfrowych tachografów było prawdziwą rewolucją, jednak już od tamtych czasów producenci wprowadzili szereg ulepszeń, które sprawiają, że te urządzenia mają coraz szerszą funkcjonalność.

Cyfrowe tachografy i ich zaawansowane funkcje

Cyfrowe tachografy zupełnie zmieniły możliwości monitorowania czasu pracy kierowców oraz zbierania danych o parametrach transportu. W praktyce przyspieszyły i ułatwiły  sprawdzanie zapisanych informacji, a równocześnie zapisywane dane są obecnie znacznie lepiej zabezpieczone niż w tachografach analogowych. 

Kolejna innowacja w tachografach wydarzyła się niedawno i dotyczy wprowadzenia na rynek urządzeń drugiej generacji (G2V2). Ten nowoczesny sprzęt oferuje szereg bardzo przydatnych funkcji, ułatwiających pracę zarówno kierowcy, jak i firmie transportowej.

Co umożliwiają tachografy drugiej generacji (G2V2)?

• Automatyczna rejestracja przekroczenia granic państwowych – eliminuje konieczność ręcznego wprowadzania danych przez kierowcę.
• System lokalizacji GNSS z uwierzytelnianiem OSNMA – zapewnia dokładniejsze i bezpieczniejsze określanie pozycji pojazdu.
• Funkcja zdalnej kontroli (DSRC) – umożliwia przeprowadzanie inspekcji bez zatrzymywania pojazdu.
• Rejestracja załadunku i rozładunku – automatycznie zapisuje lokalizację punktów.

Nowoczesne tachografy cyfrowe mogą ponadto przechowywać dane przez okres aż 56 dni, co w porównaniu do starszych modeli oznacza dwukrotne wydłużenie tego czasu. Ponadto, posiadają standard Bluetooth, który umożliwia komunikację z innymi urządzeniami w pojeździe, co czyni z nich element inteligentnego systemu transportowego (ITS). Jednocześnie cyfrowe tachografy są lepiej zabezpieczone przed próbami fałszowania zapisanych informacji i posiadają nowe mechanizmy szyfrowania danych oraz wzmocnioną ochronę fizyczną urządzeń.

Jesteś przewoźnikiem i rozglądasz się za nowymi rozwiązaniami, które pomogą w zarządzaniu transportem w Twojej firmie? Załóż darmowe konto w fireTMS i rozpocznij 14-dniowy okres próbny, by przekonać się, jak ułatwić sobie codzienną pracę także w biurze.