Gestia transportowa stanowi istotny element umowy handlowej oraz ułatwia organizację łańcucha dostaw i dostarczania ładunków. Choć jej posiadanie oznacza wiele korzyści, to w niektórych przypadkach może wiązać się z ryzykiem ponoszenia dodatkowych kosztów. Co to jest gestia transportowa i jakie są jej rodzaje? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania w tym temacie.
Gestią transportową określa się zbiór praw i obowiązków stron zaangażowanych w organizację transportu. To istotna część umowy handlowej. Jak mówi definicja, gestia transportowa zabezpiecza interesy kupujących i sprzedających i ma zastosowanie zarówno w przypadku transakcji krajowych, jak i międzynarodowych. Oznacza prawo do zorganizowania transportu, ale wiąże się także z obowiązkiem poniesienia kosztów z nim związanych. Angielskie określenie gestii transportowej doskonale obrazuje, czym ona tak naprawdę jest: management of carriage czyli zarządzanie przewozem. Określiliśmy już, co to jest gestia transportowa, warto jednak dokładnie przeanalizować korzyści, jakie niesie wdrożenie takiego rozwiązania w konkretnych sytuacjach.
Gestia transportowa w praktyce oznacza precyzyjne określenie warunków współpracy pomiędzy stronami transakcji, czyli kupującym, a sprzedającym lub eksporterem, a importerem. Ma istotne znaczenie dla ograniczenia przyszłych sporów, jakie mogłyby pojawić się pomiędzy stronami na skutek niedotrzymania zapisów lub ustaleń. W gestii transportowej muszą być zawarte konkretne informacje dotyczące przewozu towarów, a dokładnie:
Dodatkowo gestia transportowa powinna zawierać określenie podziału kosztów i podziału ryzyka. Strony umowy muszą zdecydować, kto ponosi odpowiedzialność za ubezpieczenie cargo i kogo dotyczy obowiązek przeprowadzenia odprawy celnej. Brzmienie i konstrukcja gestii transportowej są regulowane przez Międzynarodowe Reguły Handlu Incoterms ustanowione przez Międzynarodową Izbę Handlową. Dzięki temu udaje się dokładnie ustalić, która strona ponosi odpowiedzialność za konkretne etapy realizacji umowy. Celem takich działań jest zabezpieczenie interesów obu stron. Formuły Incoterms określają podział kosztów, ryzyka i czynności, które muszą zostać wykonane w związku z transportem. Obecnie obowiązują formuły Incoterms 2020, które są zaktualizowaną wersją Incoterms 2010.
Gestię transportową można podzielić na 3 główne rodzaje. Pierwszym z nich jest gestia własna. To określenie dotyczy sytuacji, w której wyłącznie jedna strona, czyli sprzedający lub kupujący decyduje się na organizację przewozu i ponosi koszty całej operacji. Co istotne, w takiej sytuacji gestia przysługuje tylko tej stronie i to od niej zależą warunki i przebieg transportu i logistyki.
O gestii mieszanej mówi się w przypadku podziału obowiązków pomiędzy stronami umowy. W praktyce oznacza to, że po stronie sprzedawcy (eksportera) leży odpowiedzialność za towar do momentu, aż trafi on do miejsca załadunku. Później odpowiedzialność przechodzi na kupującego (importera). Ten rodzaj gestii najczęściej występuje w transporcie morskim, a na jej podjęcie decydują się doświadczeni przedsiębiorcy.
Trzecim rodzajem gestii transportowej jest tzw. obca. Ma miejsce w sytuacji, w której wykonaniem usługi transportowej zajmuje się firma zewnętrzna. Wówczas to po stronie spedytorów zależą warunki i szczegóły przewozu towarów.
Decyzję o gestii transportowej podejmują obaj partnerzy handlowi na etapie negocjacji kontraktu. Warto wiedzieć, że nie zawsze uda się w niej umieścić wyłącznie korzystne dla siebie warunki, ponieważ gestia ma być kompromisem pomiędzy oczekiwaniami obu stron umowy. Konieczne jest zatem przeprowadzenie dokładnej analizy korzyści, ale i ryzyka, z jakim wiąże się przyjęcie gestii transportowej.
Główną zaletą gestii transportowej jest skrupulatny podział odpowiedzialności, kosztów, ryzyka i ustalenie warunków transportu. Dzięki temu obie strony mogą czuć się bezpiecznie, a w razie konfliktu lub jakichkolwiek problemów, gestia powinna zabezpieczyć ich interesy. Posiadacz gestii transportowej ma bezpośredni wpływ na wspomniane wyżej czynniki, które są związane z procesem transportowym i realizacją transakcji handlowej. Dzięki temu może on dążyć do ustalenia korzystnych warunków, a także ograniczenia kosztów transportu.
Gestia transportowa pozwala zapewnić atrakcyjne warunki i terminy przewozu. Jednak warto wziąć pod uwagę, że największe korzyści mogą odnieść doświadczeni przedsiębiorcy, którzy potrafią negocjować warunki i wiedzą, z kim warto podjąć współpracę. Dzięki właściwym działaniom istnieje możliwość ograniczenia kosztów, ale także modyfikacji warunków kontraktu, co w praktyce może oznaczać samodzielną odprawę celną lub użycie własnego środka transportu.
Od tego, jakie korzyści obie strony osiągną w związku z zawarciem gestii, zależy sytuacja. W przypadku transportu krajowego najczęściej wybiera się gestię własną, którą ma sprzedawca. Z kolei dla transakcji międzynarodowych lepszym wyborem okazuje się gestia obca albo mieszana.
Co daje gestia transportowa? Należy mieć świadomość, że gestia transportowa wiąże się z przywilejami, ale nie tylko. Dla osoby ją posiadającej oznacza także wyższe ryzyko. Trzeba wziąć pod uwagę możliwość wzrostu kosztów transportu na skutek wzrostu cen paliw czy niepewnej sytuacji na rynku międzynarodowym. Rosną także ceny przewoźników, co również może wpłynąć na wzrost zakładanych początkowo kosztów. W przypadku braku wiedzy i umiejętności negocjacji, a także szybkiej reakcji w kryzysowej sytuacji, zamiast oszczędności, firmę mogą czekać dodatkowe koszty.
Kolejnym zagrożeniem jest znalezienie odpowiedniego przewoźnika. Nie wszyscy zdecydują się na przewóz towarów o zwiększonej wadze lub ładunków, których przewóz wymaga dodatkowej dokumentacji i przygotowania certyfikatów. Trudności mogą dotyczyć m.in. żywności, która szybko się psuje. Dodatkowym utrudnieniem może być konieczność zorganizowania specjalnych warunków dla niektórych rodzajów ładunków, a także brak miejsc np. na statkach. Warto wziąć pod uwagę wszystkie czynniki, zanim zdecydujesz się na przejęcie gestii transportowej. Najważniejsze, aby mieć świadomość nie tylko korzyści dla własnego biznesu, ale także ryzyka i podjąć decyzję w oparciu o aktualną sytuację i dostępne dane.
Gwarantowana dowolność posiadacza gestii transportowej może wiązać się z pewnymi ograniczeniami. W tym miejscu warto zauważyć, że warunki panujące na danym rynku mogą wpłynąć na brak możliwości wyboru, np. ubezpieczyciela. W niektórych państwach może istnieć obowiązek ubezpieczania towaru w konkretnych instytucjach. Ograniczenia mogą wynikać także z zarządzeń władz państwowych lub umów o wolnym handlu. Co zrobić w takiej sytuacji? Czy gestia transportowa będzie odpowiednim zabezpieczeniem, czy może generować koszty i pracę pod presją?
Choć gestia transportowa wiąże się zarówno z korzyściami, jak i pewnym ryzykiem, to w zdecydowanej większości krajów sprzedawcom i eksporterom zależy na jej podpisaniu. Warto zwrócić uwagę, że organizacja transportu jest wymagająca i do prawidłowego przeprowadzenia wszystkich czynności niezbędne jest posiadanie aktualnej wiedzy. Biorąc pod uwagę, z jakim ryzykiem wiąże się przygotowanie transportu we własnym zakresie, firmy coraz częściej korzystają z fachowego wsparcia doświadczonych specjalistów. Dysponują oni niezbędną i aktualną wiedzą dotyczącą cen usług przewozowych, polityki konkretnych państw, czy ewentualnych trudności w zakupie określonych usług. Pozwala to zredukować ryzyko niepowodzeń i konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów.
Regularnie dostarczamy informacji o naszym systemie oraz na tematy z branży TSL.
Zapisz się do newslettera i bądź na bieżąco.
Zespół fireTMS
Artykuł został napisany przez zespół fireTMS, w oparciu o wiedzę, doświadczenie i znajomość branży TSL.
Gestia transportowa stanowi istotny element umowy handlowej oraz ułatwia organizację łańcucha dostaw i dostarczania ładunków. Choć jej posiadanie oznacza wiele korzyści, to w niektórych przypadkach może wiązać się z ryzykiem ponoszenia dodatkowych kosztów. Co to jest gestia transportowa i jakie są jej rodzaje? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania w tym temacie. Gestia transportowa – definicja […]
6 minut czytania