Rodzaje tachografów – cyfrowy i analogowy

Tachograf jest urządzeniem, które pomaga kierowcom w organizacji czasu pracy. Dzięki temu urządzeniu osoby prowadzące pojazd wiedzą, kiedy powinni zrobić przerwę w trasie. To oczywiście niejedyna funkcja tego urządzenia. Sprawdź informacje, które warto o nim wiedzieć.

Tachograf — definicja urządzenia

Tachograf to urządzenie, które rejestruje okresy jazdy i odpoczynku kierowcy samochodu ciężarowego. Oprócz tego zapisuje drogę, którą przejechał pojazd, a także aktywności kierowcy, do których należą: czas jego jazdy, odpoczynku czy dyżuru. Nie ma oficjalnej daty, w której kraje Europy i świata wprowadziły obowiązek używania tachografu. W Polsce takie plany były już w latach 80, jednak nie doszły do skutku. Dopiero w 1992 roku wprowadzono ten obowiązek.

Tachograf analogowy. W jakich autach się znajduje?

Tachograf analogowy jest spotykany w samochodach sprzed 2006 roku. To właśnie wtedy nastąpiła rewolucja, która doprowadziła do montażu tachografów cyfrowych. Wersja analogowa zapisuje parametry pracy kierowcy na tarczkach, które nazywane są wykresówkami. Robi to za pomocą rysika, który zapisuje dane z czujnika ruchu zamontowanego w skrzyni biegów. Urządzenie zapisuje również obroty silnika.

Tachograf analogowy został wycofany z użycia ze względu na możliwość łatwej zmiany danych na wykresówce. W niektórych wypadkach same odczyty nie były również zgodne z rzeczywistością. Papierowa wersja tachografu mogła zapisać maksymalnie 24 godziny pracy kierowcy. W przypadku nowoczesnych tachografów cyfrowych karty mają dużo większą pojemność, choć obowiązek sczytywania danych określony jest w ustawie.

Można spotkać różne rodzaje tachografów analogowych. Różnią się one od siebie napędem, sposobem umieszczenia wykresówki, zasilaniem czy też sposobem rejestracji danych. Wśród modeli można spotkać między innymi takie urządzenia jak: EKKTCO1380, Siemens VDO FTCO 1319, KIenzle 1324 czy Veeder-root 2416MAC. 

Tachograf cyfrowy. Na czym polega?

Tachograf cyfrowy jest urządzeniem, którego montaż stał się obowiązkowy we wszystkich samochodach powyżej 3,5 od 1 maja 2006 roku. Rejestruje on czas pracy kierowców, drogę, którą przebyli oraz różnego rodzaju usterki czy zdarzenia losowe. Tachograf cyfrowy – w przeciwieństwie do tachografu analogowego – zapisuje wszystkie powyższe dane na karcie z chipem oraz na twardym dysku. Aby uruchomić tachograf cyfrowy, należy włożyć do niego kartę kierowcy.

Jakie są rodzaje tachografów cyfrowych? Do modeli, które są oficjalnie dopuszczone do użytku, zaliczają się: Siemens VDO DTCO1381, Stoneridge SE5000, Actia Smartach oraz Efkon Efas-3.

Tachograf cyfrowy jest wyposażony w kartę kierowcy. W przypadku kontroli drogowej kierowca ma obowiązek udostępnić kartę, którą może sczytać np. Inspekcja Transportu Drogowego. Znajdują się na niej dane, które pozwalają na sprawdzenie najważniejszych parametrów dotyczących bezpieczeństwa jazdy kierowcy.

W tym miejscu warto wspomnieć o zmianach w przepisach. W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2010 r. – zmieniającym rozporządzenie w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków przechowywania tych danych — dane z tachografu cyfrowego powinny być pobierane co najmniej raz na 90 dni. Są jednak sytuacje, w których takiego odczytu należy dokonać natychmiast. Należą do nich między innymi sytuacje, w których następuje trwałe bądź okresowe przekazanie pojazdu innemu podmiotowi. Dane należy również zgrać w przypadku wycofania pojazdu z tachografem cyfrowym z użytkowania.

Karty do tachografów — rodzaje

Wszystkie karty, które przeznaczone są do używania w tachografie, wydawane są przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów kart:

Karta kierowcy

Pierwszą z nich jest opisywana wcześniej karta kierowcy. Wydawana jest kierowcom, którzy posiadają uprawnienia do niej na okres pięciu lat. Sam proces, od czasu złożenia wniosku, może trwać nawet do 26 dni roboczych. Można sprawdzić status wniosku złożonego w przeciągu ostatnich 90 dni na stronie Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Karta kierowcy umożliwia jego identyfikację oraz sczytywanie danych rejestrowanych przez tachograf cyfrowy. Dane z karty kierowcy należy zgrywać co 28 dni.

Karta przedsiębiorstwa

Karta przedsiębiorstwa przysługuje tym firmom, które są właścicielami lub użytkownikami pojazdów samochodowych objętych obowiązkiem instalacji i użytkowania tachografu cyfrowego. Karta ta, podobnie jak karta kierowcy, wydawana jest na okres 5 lat. Każde przedsiębiorstwo może posiadać dowolną liczbę kart, dzięki którym możliwy jest dostęp do danych, zapisanych w tachografie cyfrowym. 

Karta warsztatowa

Kolejnym rodzajem karty jest karta warsztatowa. Wydawana jest na okres 1 roku, jednak nie dłużej niż okres ważności uprawnień technika. Dzięki tej karcie technik może dokonać aktywacji oraz kalibracji tachografu. Umożliwia również testowanie i pobieranie danych.

Karta kontrolna

Karta kontrolna przysługuje organom, które mogą sprawdzać dane z tachografu. Umożliwia ona uzyskanie dostępu do danych przechowywanych w tachografach lub kartach kierowców w celu odczytu, drukowania i pobierania.

Tachograf cyfrowy i analogowy. Czego nie wolno robić?

Tachograf jest urządzeniem podlegającym przepisom prawa. Od 1 stycznia 2022 roku — zgodnie z ustawą z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy  Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021, poz. 2328) – można zatrzymać prawo jazdy kierowcy, który próbuje oszukać tachograf (niedozwolona ingerencja w układ elektroniczny urządzenia, mająca na celu fałszowanie realnego czasu pracy). Ustawodawca przewidział sytuacje, które podlegają karze i należą do nich między innymi brak rejestracji podróży kierowcy za pomocą wykresówki, bądź karty kierowcy. Również osoby, które rejestrują podróż na dwie karty bądź kilka różnych wykresówek mogą stracić dokument upoważniający do prowadzenia pojazdu. Także osoba, która korzystała z niedozwolonego urządzenia, przedmiotu czy oprogramowania umożliwiającego lub powodującego fałszerstwo bądź modyfikację danych rejestrowanych przez tachograf podlega karze grzywny oraz odebraniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy. To samo dotyczy osoby, która nie włączyła tachografu przed rozpoczęciem podróży.

Tachograf cyfrowy – nowe przepisy w 2022 roku

Od 2 lutego 2022 roku zaszły zmiany w zakresie używania tachografu na terenie Unii Europejskiej. Wszystko przez wprowadzone przepisy Pakietu Mobilności. Zanim kierowca ciężarówki przekroczy granicę danego państwa — np. Niemiec czy Francji — ma obowiązek zatrzymać się i wprowadzić symbol tego kraju na tachografie. Brak takiego działania i wykrycie go przez odpowiednie służby jest bardzo kosztowne. Według polskiego taryfikatora stawka wynosi 100 złotych za każdy dzień jazdy na terenie danego państwa bez odpowiedniego wpisu. Oczywiście stawki w innych krajach Unii Europejskiej będą adekwatnie wyższe przez stosowanie przelicznika w walucie euro.

Eksperci zwracają uwagę na fakt, iż nowe przepisy są dość skomplikowane i wymagają od kierowców przejścia odpowiednich szkoleń. Dodatkowo niektórzy z nich uważają, że obowiązek zatrzymania się w wielu wypadkach jest trudny do spełnienia. Wszystko przez brak odpowiedniej ilości parkingów dla ciężarówek i autobusów na terenie Unii Europejskiej.  

Nowe przepisy dotyczą każdego typu pojazdu wyposażonego w tachograf. Niezależnie od tego, czy jest to auto z 2002 roku, czy z 2022 roku, każdy jest zobowiązany do przestrzegania przepisów. Warto wspomnieć, że od 2025 roku każdy samochód powyżej 3,5 tony ma być wyposażony w Tachograf II Generacji. On – według zapewnień producentów – ma automatycznie zapisywać kraj, do którego właśnie wjeżdża pojazd.