Obsługa tachografu cyfrowego: przewodnik dla kierowców

Tachograf cyfrowy to urządzenie wykorzystywane do kontroli czasu pracy kierowców na terenie Unii Europejskiej, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. Jak wygląda obsługa tachografu cyfrowego, a także jakie konsekwencje grożą za nieprzestrzeganie przepisów? Zapraszamy do lektury.

Czym jest tachograf cyfrowy i dlaczego jest ważny?

Tachograf cyfrowy jest urządzeniem wykorzystywanym do rejestracji czasu pracy oraz odpoczynku kierowcy. Przepisy dotyczące tachografów wskazują, iż narzędzie zapisuje również informacje o samym pojeździe, m.in. przejechany dystans i aktualną prędkość.

Urządzenie składa się z:

• talerza tachografu — część rejestrująca dane (czas i miejsce pracy kierowcy), 
• karty kierowcy — zapisuje aktywność kierowcy, 
• czujników — kontrolują prędkość, czas jazdy, przerwy i postój, 
• wyświetlacza — pokazuje czas pracy kierowcy i aktualną prędkość pojazdu, 
• drukarki — drukuje raporty, 
• modułu pamięci — przechowuje dane o pracy kierowcy.

Tachograf cyfrowy podwyższa poziom bezpieczeństwa na drogach, pozwala kontrolować czas pracy kierowców i przestrzegać limitów wyznaczonych przez ustawodawcę. Z kolei uzyskane dane uzyskane z tachografów są wykorzystywane do zarządzania flotą.

Podstawowe funkcje tachografu cyfrowego: co musisz wiedzieć?

Tachograf cyfrowy jest urządzeniem wykorzystywanym do elektronicznego zapisu danych przydatnych dla służb kontrolujących (Inspekcja Transportu Drogowego), właścicieli firm transportowych oraz samych kierowców. Podstawową funkcją urządzenia jest bieżąca i precyzyjna rejestracja czasu pracy. Urządzenie pozwala na kontrolę kierowcy bez fizycznego zatrzymania pojazdu.

Narzędzie zostało wyposażone w drukarkę, która służy do drukowania 6 rodzajów raportów (zgodnie z unijnymi przepisami):

• dzienna aktywność kierowcy zarejestrowana przez tachograf, 
• dzienna aktywność kierowcy zapisana na karcie kierowcy, 
• usterki i zdarzenia zarejestrowane przez tachograf, 
• usterki i zdarzenia zapisane na karcie kierowcy, 
• przekroczenia prędkości, 
• dane techniczne związane z urządzeniem.

Dzięki funkcjonalności GPS w urządzeniach kierowca nie musi oznaczać momentu przekroczenia granicy państwa UE, ponieważ proces przebiega automatycznie. Wymogiem jest sygnał uwierzytelnienia OSMNA (Open Service Navigation Message Authentication) opracowywany przez Europejską Agencję Kosmiczną.

Prosta obsługa tachografu umożliwia też rejestrację załadunku oraz rozładunku ze wskazaniem pozycji i oznaczenie typu przewozu.

Najczęstsze błędy w obsłudze tachografu cyfrowego

Błędy w obsłudze tachografu mogą wynikać z nieznajomości przepisów albo pośpiechu kierowcy:

• rejestracja czasu pracy jako „innej pracy” —  brak właściwego oznaczenia może przyczynić się do przekroczenia limitu jazdy i w efekcie nałożenia sankcji karnych, 
• rejestracja czasu pracy jako „przerwy” albo “dziennego odpoczynku” —  zła klasyfikacja wiąże się z ryzykiem pracy w godzinach niezgodnych z obowiązującymi limitami, 
• brak karty kierowcy w tachografie — prowadzi do wypaczenia danych z urządzenia i naruszenia przepisów, utrudnia ewidencję czasu pracy i rozliczenie płac.

Kody błędów w tachografie cyfrowym

W celu sprawnej obsługi urządzenia, warto zapoznać się z symbolami, jakie mogą pojawić się na ekranie i znać ich znaczenie. 

Kody błędów w tachografach cyfrowych posiadają następującą numerację:

• 2,03 Awaria wewnętrzna (tylko serwis)
• 04 Awaria wewnętrzna (tylko serwis)
• 05 Awaria wewnętrzna (tylko serwis)
• 06 Awaria czasu (sprawdź czas UTC)
• 07 Awaria wyświetlacza (sprawdź działanie przycisków-zakleszczenie)
• 08 Awaria wewnętrzna (usterka tachografu, błąd sumy kontrolnej, tylko serwis)
• 09 Awaria kalibracji (tylko serwis)
• 10 Awaria wewnętrzna (brak sygnału na b7 z pb6)
• 11 Awaria wewnętrzna (problem drukarki, głowicy)
• 12 Awaria transmisji (problem pobierania danych z karty lub usterka pamięci tachografu)
• 13 Awaria wewnętrzna (brak zasilania, wiązka, połączenia)
• 14 Awaria wewnętrzna (usterka szyny danych j1932)
• 15 Awaria wewnętrzna (brak zasilania, wiązka, połączenia)
• 16 Awaria nadajnika (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 17 Przerwanie zabezpieczenia (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 18 Przerwanie zabezpieczenia (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 19 Brak zasilania (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 20 Awaria nadajnika (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 21 Awaria nadajnika (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 22 Awaria nadajnika (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 23 Przerwanie zabezpieczenia (sprawdź wiązkę impulsatora i impulsator)
• 24 Przerwanie zabezpieczenia (usterka tachografu, tylko serwis)
• 25 Przerwanie zabezpieczenia (usterka tachografu, tylko serwis)
• 26 Przerwanie zabezpieczenia (usterka tachografu, był otwierany tachograf, tylko serwis)
• 27 Przerwanie zabezpieczenia (problem z oprogramowaniem tachografu)
• 28 Jazda bez karty
• 29 Konflikt kart
• 30 Przekroczenie prędkości ponad 60 sekund
• 31 Brak zasilania.
• 32 33 34 Wyjęcie niemożliwe (czekać)
• 35 Proces opóźniony (zmiana dnia)
• 36 Wydruk niemożliwy
• 37 Wydruk opóźniony
• 38 Szuflada otwarta
• 39 Brak papieru
• 40 Awaria wewnętrzna (usterka czytnika tachografu)
• 41 Awaria karty
• 42 Przerwanie zabezpieczenia (problem z kartą)
• 43 Przerwanie zabezpieczenia (problem z kartą)
• 44 Karta nie zamknięta (problem z kartą)
• 45 Przekroczenie czasu w porównaniu z poprzednim pojazdem
• 46 Wprowadź. podczas jazdy (wprowadź kartę tylko na postoju)
• 47 Przerwanie zabezpieczenia.(problem z kartą)
• 48 Karta nieważna
• 49 Zapis niezgodny
• 50 Karta uszkodzona
• 51 Karta nieodpowiednia
• 52 Karta zablokowana
• 53 Awaria wewnętrzna
• 56 Przerwa! 1.04h15 ||00h15 (konieczna jest przerwa)
• 57 Przerwa! 1.04h30 ||00h30 (konieczna jest przerwa)

Jakie są wymagania prawne dotyczące tachografów cyfrowych?

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o tachografach (Dz.U. 2018 poz.1480) wyznacza zadania organów administracji publicznej i innych podmiotów w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym. Ustawa ta wynika z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z 4 lutego 2014 roku w sprawie tachografów używanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1).

Ustawa wyznacza warunki prowadzenia działalności w zakresie instalacji, sprawdzania, przeglądów i napraw tachografów, zadania organów i jednostek właściwych w sprawach tachografów – w zakresie nieuregulowanym rozporządzeniem (UE) nr 165/2014 i aktami wykonawczymi do tego rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2010 roku w sprawie częstotliwości pobierania danych z tachografów cyfrowych i kart kierowców oraz warunków przechowywania tych danych wyznacza częstotliwość pobierania danych z tachografu cyfrowego na 90 dni.

Przepisy dotyczące tachografów wyznaczają, jak długo trzeba przechowywać dane w urządzeniu. Archiwizacja wynosi maksymalnie 12 miesięcy.

Porady dla kierowców: jak prawidłowo używać tachografu cyfrowego?

Obsługa tachografu nie należy do skomplikowanych. Pierwszy krok polega na umieszczeniu karty kierowcy w lewej kieszeni urządzenia. Z pamięci tachografu wprowadza się aktualną lokalizację. Po zatwierdzeniu kraju stan licznika jest automatycznie wprowadzany na kartę. W drugim slocie umieszcza się kartę przedsiębiorstwa.

Dla tachografów cyfrowych wyznaczono symbole (piktogramy), które służą do oznaczania aktywności kierowcy:

• czas jazdy — czas, gdy kierowca prowadzi pojazd, 
• czas przerwy i odpoczynku —  czas zostaje liczony po wyłączeniu silnika pojazdu, 
• czas dyspozycyjności — kierowca nie pracuje, ale jest gotowy do rozpoczęcia jazdy, 
• inny czas pracy —  przenoszenie towaru, załadunek (silnik pojazdu jest wyłączony).

Po zakończeniu pracy kierowcy, tachograf cyfrowy umożliwia wydrukowanie raportu, który zawiera datę wydruku, rodzaj wydruku, dane kierowcy, kraj pochodzenia karty, numer i datę ważności karty, dane pojazdu, rodzaj tachografu, datę ostatniej kalibracji z danymi warsztatu, dane ostatniej kontroli drogowej, licznik dziennej obecności karty kierowcy, numer slotu, formy aktywności kierowcy, podsumowanie, jest miejsce na podpis kontrolującego i kierowcy, a także pięć ostatnich zdarzeń i usterek z karty kierowcy.

Gdy na ekranie pojawi się komunikat o usterce lub przekroczeniu prędkości, kierowca musi dwukrotnie nacisnąć przycisk OK w celu potwierdzenia.

Bezpieczeństwo pracy tachografu cyfrowego jest uwarunkowane znajomością funkcji i zasad obsługi. Na ekranie urządzenia widnieją podstawowe dane i ikonki. Mimo iż większość danych jest rejestrowana automatycznie, część informacji wprowadza kierowca. W tym celu wykorzystuje przyciski na obudowie tachografu.

Obowiązkiem kierowcy jest wykonanie albo zlecenie kalibracji urządzenia, a przedsiębiorca odpowiada za legalizację tachografu (minimum raz na dwa miesiące).