Co to jest przewóz kabotażowy?

Przewóz kabotażowy jest jednym z rodzajów transportu międzynarodowego. W 2020 roku polscy przewoźnicy wykonali ok. 40% wszystkich operacji kabotażowych na terytorium Europy. Sprawdź, na czym polega kabotaż w UE i jak zmieniły go nowe zasady Pakietu Mobilności. W tym artykule:

Pierwszy w historii kabotaż wykonał (nieświadomie) w XV wieku angielski żeglarz Giovanni Cabota, który przemieszczał się wzdłuż wybrzeży badanych lądów. Od jego nazwiska pochodzi nazwa typu transportu, który w XXI w. realizowany jest poza granicą kraju przewoźnika. Dowiedz się, czym dokładnie jest kabotaż w UE. 

Przewóz kabotażowy – definicja

Międzynarodowy transport wykonywać można na wiele sposobów. Jednym z nich jest przewóz kabotażowy, który może być wykonywany dopiero po zrealizowaniu przewozu międzynarodowego. Chodzi zatem o sytuację, w której np. polski przewoźnik po dostarczeniu towaru do Berlina, transportuje kolejne ładunki albo na terenie Niemiec, albo innych państw.

W praktyce kabotaż jest skutecznym rozwiązaniem problemu przejazdów na pusto, więc umożliwia optymalizację kosztów transportu. Poza tym umożliwia realizację zleceń z bardziej atrakcyjnymi stawkami, niż krajowe. Nic więc dziwnego, że polscy przewoźnicy niemalże zdominowali europejski kabotaż, wykonując w 2020 roku np. 50% wszystkich transportów tego typu w Niemczech właśnie.

Przewóz kabotażowy – przykłady

Zasady tych przewozów międzynarodowych nie są skomplikowane. Pomimo tego warto przedstawić je w odniesieniu do konkretnych sytuacji, w których odbywa się przewóz kabotażowy.

Kabotaż w obrębie jednego kraju

Wspomniany już polski przewoźnik realizuje transport do Berlina. Po całkowitym lub nawet częściowym rozładunku może wykonać maksymalnie trzy operacje kabotażu na terenie Niemiec. Na ich realizację ma 7 dni od pierwszego rozładunku.

Kabotaż w różnych państwach

Można również wykonać kabotaż w innych państwach, niż docelowe dla wykonanego transportu międzynarodowego. Wtedy do tego “nowego” kraju należy wjechać “na pusto”. Na jego terytorium dozwolona jest tylko jedna operacja kabotażu, którą trzeba wykonać w ciągu 3 dni. Można jednak w ten sposób zrealizować maksymalnie trzy kabotaże w trzech różnych państwach w ciągu 7 dni od daty rozładunku transportu międzynarodowego.  

Kabotaż w Unii Europejskiej – jakie obowiązują przepisy?

Zasady przewozu kabotażowego  w Unii Europejskiej reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1072/2009 z 2009 roku. Dokument ten umożliwia wykonywanie kabotażu każdemu przewoźnikowi zarejestrowanemu na terenie jednego z krajów członkowskich UE lub EFTA, który posiada wspólnotową licencję transportową. Wymagane jest również świadectwo pracy dla kierowcy pochodzącego z kraju niebędącego państwem członkowskim UE.

Wspomniane Rozporządzenie reguluje również inne przepisy kabotażu w UE. Przewóz kabotażowy – przykłady:

• kabotaż może być realizowany za pomocą pojazdu ciężarowego, ale także dostawczego o dmc poniżej 3,5 tony,
• przewozy kabotażowe wykonuje się tym samym pojazdem, którym wykonano transport międzynarodowy, ale w przypadku zespołu pojazdów chodzi o ten z silnikiem. Nasz przykładowy polski kierowca może więc swoim ciągnikiem siodłowym wykonywać kabotaże za pomocą zagranicznych naczep,
• o ile nie wykluczają tego wewnętrzne przepisy państwa członkowskiego, w ramach jednego przewozu kabotażowego można wykonać nawet kilka operacji załadunku i/lub rozładunku, a jeden przewóz kabotażowy może obejmować jeden lub więcej listów przewozowych (zgodnie z Wyrokiem Trybunału (piąta izba) z dnia 12 kwietnia 2018 r. – Komisja Europejska/ Królestwo Danii),
• przy określaniu długości okresów dotyczących kabotażu, korzysta się z dni kalendarzowych. Dlatego okres 7 dni, w ciągu których można wykonać kabotaż w UE, zaczyna się o godzinie 00:00 w dniu następującym po rozładunku transportu międzynarodowego i trwa do godziny 23:59 dnia siódmego.
  Przykład: kabotaż rozpoczęty o dowolnej godzinie we wtorek, musi zakończyć się przed północą następnego wtorku.
• w obliczaniu okresu kabotażu korzysta się również z zasady, która mówi, że jeżeli ostatnim dniem okresu wyrażonego w dniach jest dzień ustawowo wolny od pracy, niedziela lub sobota, okres ten kończy się wraz z upływem ostatniej godziny następnego dnia roboczego. 
  Przykład: kabotaż, który według kalendarza musi zakończyć się np. w sobotę, można w praktyce ukończyć dopiero w poniedziałek maksymalnie do godz. 23.59.
• przewoźnik musi posiadać przy sobie dokumenty, poświadczające stosowanie się do wspólnotowych przepisów dotyczących kabotażu, przy czym wystarczą do tego celu właściwie wypełnione listy przewozowe lub CMR, a nawet e-CMR,
• kierowca ma prawo skontaktować się z osobami trzecimi (kierownik transportu, centrala, spedycja itp.) w celu udostępnienia wymaganych dokumentów w trakcie kontroli drogowej i przed jej zakończeniem,
• kontrolę poprawności wykonywanego kabotażu wykonać możnie nie tylko na drodze, ale także za pomocą portalu IMI, w którym od 2 lutego 2022 r. przewoźnicy mają obowiązek zgłaszania wszystkich operacji kabotażu oraz cross-trade.

Zezwolenie na przewóz kabotażowy

Zezwolenie na przewóz kabotażowy nie jest wymagane, jeżeli wykonywany jest on autem zarejestrowanym w którymś z poniższych krajów albo kabotaż organizuje przewoźnik z siedzibą zarejestrowaną w: 

• którymś z krajów Unii Europejskiej, 
• Norwegii, 
• Szwajcarii, 
• Islandii,
• Liechtensteinie.

W pozostałych przypadkach zezwolenie na przewóz kabotażowy na terenie Polski jest wymagane. Wydaje je Główny Inspektor Transportu Drogowego na wniosek przewoźnika.

Przewóz kabotażowy a kombinowany

Kabotaż stosowany jest zarówno w transporcie drogowym, jak i morskim. Jednakże zawsze dotyczy on jednego środka transportu. Natomiast przewozy kombinowane korzystają z co najmniej dwóch gałęzi transportu. Zaliczamy do nich:

• żeglugę (morską i śródlądową),
• transport drogowy,
• transport kolejowy.

W praktyce przewóz kabotażowy a kombinowany mają niewiele wspólnego. W obu przypadkach chodzi jednak o zwiększenie efektywności transportu, przez obniżenie kosztów, redukcję pustych przejazdów oraz optymalne wykorzystanie czasu i dostępnych środków. 

Kabotaż, a Pakiet Mobilności

Zasady kabotażu w UE ujęte są również w Pakiecie Mobilności. Eksperci oceniają, że zmiany Pakietu do 2035 r. redukują o ok. 30% liczbę operacji kabotażowych. Dlaczego? Ponieważ każde państwo członkowskie chce chronić rodzimy rynek transportowy przed zagraniczną konkurencją. Dla polskich przewoźników to smutne informacje, ponieważ w  2020 roku odpowiadali za 11% wszystkich drogowych przewozów towarowych w UE, wypracowując 235 mld tkm w transporcie zagranicznym. 

21 lutego 2022 roku zaczęły obowiązywać zmiany w Pakiecie Mobilności, które dotyczą również kabotażu. Wprowadzono obowiązek powrotu pojazdu do kraju zarejestrowania raz na 8 tygodni. W praktyce oznacza to wzrost liczby pustych przejazdów, ponieważ do tej pory wielu kierowców na odpoczynek wracało do kraju transportem publicznym, pozostawiając pojazdy ciężarowe na zagranicznych parkingach, w oczekiwaniu na zlecenia. Za złamanie opisanego nakazu w Polsce grozi kara finansowa do 2000 zł. Dodatkowo stracić można uprawnienia, ale tylko teoretycznie. Ponieważ póki co nie sprecyzowano, w jakich okolicznościach ma zostać zastosowana ta forma kary, ani jak ją w praktyce wyegzekwować. 

Dodatkowo wprowadzono czterodniowe przerwy, czyli tzw. “cooling off”, po zakończeniu kabotażu przed kolejnymi operacjami tego typu na terenie danego kraju. Owa przerwa może jednak wydłużyć się nawet do 6 dni, zgodnie z rozporządzeniem EWG, AURATOM Nr 1182/71 z 3 czerwca 1971 . To w nim ustalono, że jeżeli ostatnim dniem okresu wyrażonego w dniach jest dzień ustawowo wolny od pracy, niedziela lub sobota, okres ten kończy się wraz z upływem ostatniej godziny następnego dnia roboczego. 

Ponadto zgodnie z tym rozporządzeniem sprzed półwiecza, okres trwający minimum 2 dni, musi zawierać także co najmniej dwa dni robocze.
Przykład: ostatni przewóz kabotażowy wykonano w czwartek. Jeżeli w piątek wypada święto, okres 4 dni przerwy zakończy się dopiero we wtorek (musi zawierać co najmniej dwa dni robocze). W efekcie kierowca ma przerwę między kabotażami przez pięć dni.