Mandat za przeładowanie: kluczowe wskazówki i porady

Dopuszczalna masa całkowita pojazdu to jedno z kluczowych pojęć w branży TSL. Przekroczenie wyznaczonego limitu jest równoznaczne z nałożeniem kar finansowych. Odpowiedzialność spoczywa na przedsiębiorstwie transportowym, jednak mandat za przeładowanie może otrzymać również kierowca, spedytor albo załadowca. Zapoznaj się z artykułem i dowiedz się, jak zadbać o bezpieczeństwo w transporcie.

Czym dokładnie jest przeładowanie pojazdu?

Bezpieczeństwo w transporcie wynika z kilku czynników, m.in. znajomości przepisów dotyczących wymagań technicznych pojazdu, a w tym dopuszczalnej masy całkowitej.

DMC to dopuszczalna masa całkowita akceptowana dla konkretnych typów pojazdów biorących udział w ruchu drogowym. Rozporządzenie Ministra infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia wyznacza wymagania względem pojazdów zarejestrowanych w Polsce. 

Szczegółowe informacje o wadze pojazdu znajdują się w par. 3 drugiego działu rozporządzenia (wymiary, masy i naciski osi pojazdu). Informację o dopuszczalnej masie całkowitej pojazdu podaje producent w dowodzie rejestracyjnym (pole F2).

Całkowita masa pojazdu składa się z:

• masy własnej pojazdu, 
• masy jego możliwego obciążenia.

Kary za naruszenia transportowe są nakładane podczas kontroli Inspekcji Transportu Drogowego oraz policji. Przeładowany pojazd ma obniżoną sterowność w czasie hamowania oraz dłuższy czas zatrzymania, co jest przyczyną częstszych kolizji i wypadków. Przy nadmiernym obciążenie pojazdu nawierzchnia dróg również ulega szybszemu zniszczeniu.

Jakie są prawne limity wagowe w transporcie?

W Polsce limity wagowe przedstawiają się następująco:

• 10 t dla przyczepy jednoosiowej, 
• 11 t dla przyczepy z jedną osią centralną, 
• 18 t dla dwuosiowego pojazdu samochodowego lub dwuosiowej przyczepy, 
• 19 t dla dwuosiowego pojazdu samochodowego zasilanego paliwem alternatywnym (np. wodór, CNG, LNG, prąd elektryczny), 
• 19,5 t dla dwuosiowego autobusu, 
• 24 t dla przyczepy z liczbą kół większą niż dwa, 
• 25 t dla trzyosiowego pojazdu samochodowego, 
• 26 t dla trzyosiowego pojazdu samochodowego z bliźniaczymi kołami osi napędzanych. Limit nacisku każdej z osi to 9,5 t, 
• 28 t dla trzyosiowego autobusu przegubowego lub 29 t w przypadku zasilania paliwem alternatywnym, 
• 28 t dla zestawu pojazdów mających łącznie trzy osie, 
• 32 t dla pojazdu samochodowego o liczbie osi większej niż trzy, 
• 34 t dla pojazdu samochodowego czteroosiowego typu wywrotka lub betoniarka, 
• 35 t dla zestawu złożonego z pojazdu samochodowego/ciągnika siodłowego o trzech osiach i jednoosiowej przyczepy/naczepy, 
• 36 t dla zestawu złożonego z trzyosiowego ciągnika siodłowego z osią napędową z kołami bliźniaczymi i zawieszeniem pneumatycznym oraz naczepy jednoosiowej, 
• 36 t dla zestawu złożonego z dwuosiowego pojazdu samochodowego z kołami bliźniaczymi i zawieszeniem pneumatycznym tylnej osi oraz przyczepy jednoosiowej. Limit nacisku każdej z osi to 9,5 t, 
• 36 t dla zestawu złożonego z dwuosiowego pojazdu samochodowego i dwuosiowej przyczepy;
• 36 t dla zestawu złożonego z dwuosiowego ciągnika i dwuosiowej naczepy z rozstawem nie większym niż 1,8 m, 
• 38 t dla zestawu złożonego z dwuosiowego ciągnika z kołami bliźniaczymi i zawieszeniem pneumatycznym tylnej osi oraz dwuosiowej naczepy z rozstawem osi pow. 1,8 m, 
• 40 t dla zestawu złożonego z ciągnika (2 lub 3 osie) oraz trzyosiowej naczepy, 
• 44 t dla zestawu złożonego z trzyosiowego ciągnika i trzyosiowej naczepy, przewożącego 40-stopowy kontener ISO w transporcie kombinowanym.

Dla transportu plandekowego na obszarze Polski obowiązuje limit wagowy do 24 ton.

Wiele dróg w Polsce zawiera ograniczenia tonażowe do 8 albo 10 ton, co zdecydowanie utrudnia realizację zleceń. Występują również ograniczenia tonażowe dla ciężarówek, których DMC przekracza 12 ton — są wyznaczone na konkretne dni kalendarzowe lub warunki pogodowe. Tę informację należy uwzględnić podczas planowania trasy przejazdu.

Inne przepisy wyznaczono dla transportu ponadgabarytowego (transport nienormatywny/wielogabarytowy), który przekracza 42 tony. Warunkiem uniknięcia kary za przekroczenie limitu jest uzyskanie zezwolenia.

Na szczególną uwagę zasługują przepisy dotyczące wysyłki eksportowej realizowane w formie „door to door”. Firmy transportowe mają obowiązek uwzględniać limity oraz ograniczenia wagowe obowiązujące w państwach docelowych, gdyż mogą różnić się na obszarach poszczególnych krajów Unii Europejskiej, jak i poza nią.

Jakie są skutki przeładowania dla kierowców i przedsiębiorstw?

Mandat za przeładowanie oraz wysokie sankcje administracyjne są nakładane na przewoźników, spedytorów i załadowców, ale również przedsiębiorstwa transportowe. 

Zgodnie z przepisami, najniższa kara to 500 zł (kierowca), a za najpoważniejsze przewinienia można zapłacić do 15 000 zł. Im bardziej przeładowany pojazd, tym wyższy wymiar kary. Wysokie kary za łamanie przepisów to jeden ze sposobów, który pozwala na zapobieganie przeładowaniu pojazdów.

Przekraczanie masy całkowitej pojazdu ma szereg niekorzystnych skutków ubocznych zarówno dla osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację przewozu, jak i uczestników pośrednich, ma również negatywny wpływ na bezpieczeństwo w transporcie. 

Przeładowanie pojazdu może wywołać następujące konsekwencje:

• opóźnienia w realizacji zleceń transportowych — przeładowany pojazd nie kontynuuje jazdy, a towar musi zostać przeładowany na inny pojazd, 
• ograniczone bezpieczeństwo w transporcie — po przekroczeniu dopuszczalnej masy całkowitej, właściwości jezdne pojazdu ulegają zmianie. Dotyczy to przede wszystkim stabilności oraz manewrowania, 
• nieskuteczne hamowanie — droga hamowania zostaje wydłużona, co utrudnia, a czasem nawet uniemożliwia zapobieganie kolizji, 
• nadmierna eksploatacja opon — większy nacisk na opony przyczynia się do szybszego zużycia, ograniczając przy tym stabilność pojazdu.

Jak efektywnie zapobiegać przeładowaniu pojazdu?

Zapobieganie przeładowaniu i kontrola wagi ładunku są istotne dla każdej firmy transportowej. Na dopuszczalną masę pojazdu mają wpływ przepisy prawa, rodzaj pojazdu, warunki eksploatacyjne oraz infrastruktura drogowa. 

Aby unikać kar za przekroczenie maksymalnych limitów pojazdów, należy:

• na bieżąco weryfikować przepisy obowiązujące w danym państwie i regionie — w razie ewentualnych wątpliwości warto nawiązać kontakt z organami regulującymi kraju albo agencjami transportowymi, 
• sprawdzać wagę ładunku — waga brutto pojazdu nie może przekroczyć masy podanej w dowodzie rejestracyjnym, 
• kontrolować limit wagi osi — każdy pojazd posiada oś albo zestaw osi, dla których wyznaczono limity wagowe. Po dodaniu wagi wszystkich osi, suma nie może być większa od wyznaczonego limitu, 
• weryfikować nośność drogi — infrastruktura drogowa, a przede wszystkim mosty i wiadukty mają wyznaczone ograniczenia nośności. Waga pojazdu nie może przekraczać limitów obowiązujących na trasie, 
• sprawdzać ograniczenia wyznaczone na danych odcinkach drogi — konstrukcja, stan techniczny dróg oraz bezpieczeństwo mogą przyczynić się do wprowadzenia ograniczeń wagowych dla pojazdów,  
• poprawnie ulokować ładunek w kontenerze — pojazd staje się bardziej stabilny, nie przechyla się, a limity wagowe na poszczególnych osiach nie zostają przekroczone,
• dbać o szkolenia kierowców — zapobieganie przeładowaniu pojazdu poprzez edukację kierowców jest sprawdzonym rozwiązaniem, 
• szybko reagować na sytuacje awaryjne, usterki i nieprawidłowości — gdy kierowca zauważy nieprawidłowości podczas pokonywanej trasy, trzeba jak najszybciej zorganizować przeładunek. 

Kontrola wagi ładunku jest weryfikowana podczas zaostrzonych kontroli ITD. Przepisy transportowe są rygorystycznie przestrzegane, nie ma miejsca na odstępstwa od norm. Kary za naruszenia transportowe wpływają negatywnie na kondycję całego przedsiębiorstwa, jednak stosując omówione zasady, można ograniczyć ryzyko.

Jakie narzędzia pomagają w kontroli wagi ładunku?

Kontrola wagi ładunku to podstawowy sposób unikania nadmiernego obciążenia pojazdu, czyli zapobiegania mandatom oraz sankcjom administracyjnym. Znajomość wagi pojazdu razem z ładunkiem i kierowcą, a następnie porównanie do informacji widniejącej w dowodzie rejestracyjnym pozwala uniknąć przeładunku.

Waga ładunku jest weryfikowana przez inspektorów Inspektoratu Transportu Drogowego przy pomocy wag przenośnych dedykowanych do pomiarów statycznych. Używane są także wagi preselekcyjne wbudowane w nawierzchnię dróg – można je znaleźć na popularnych odcinkach (najczęściej przy centrach logistycznych oraz zakładach przemysłowych, ale i w innych miejscach). 

System w wagach preselekcyjnych w sposób automatyczny zapisuje informacje o przybliżonym nacisku na wszystkie osi ciężarówki, masie całkowitej, a także wysokości, długości i szerokości pojazdu. Jeżeli system wykryje nieprawidłowości, pojazd musi zatrzymać się w punkcie kontrolnym, gdzie przy pomocy wag przenośnych i stacjonarnych sprawdzana jest jego masa. 

ITD używa również polimerowych czujników wagi zlokalizowanych pod powierzchnią asfaltu – gumowe lub metalowe płyty ważące znajdujące się równo z nawierzchnią i czujniki “Single Load Ceil”. W urządzeniach pomiarowych ITD występuje margines błędu +/- 50 kg, dlatego ITD odejmuje od uzyskanego wyniku 100 kg na każdą oś.

Co zrobić po otrzymaniu mandatu za przeładowanie?

Kary za naruszenia transportowe są nakładane po kontroli policji lub Inspekcji Transportu Drogowego, w czasie których wykryto nieprawidłowości. Przewoźnik ma obowiązek przygotować przeładunek, gdyż kierowca nie może ruszyć w dalszą drogę. Czeka na parkingu do momentu dostarczenia kolejnego pojazdu i poprzez rozładowanie ładunku musi osiągnąć wymaganą wagę. 

Dla firmy transportowej jest to równoznaczne ze stratą finansową, a poniesione koszty muszą być pokryte przez podmiot, który postąpił niezgodnie z obowiązującymi przepisami. 

Po otrzymaniu mandatu, stronie przysługuje odwołanie się w terminie dwóch tygodni. Wniosek trafia do Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego. 

Kary za naruszenie transportowe mogą zostać zniesione, pod warunkiem że firma transportowa udowodni, iż winę za przekroczenie dopuszczalnego ładunku pojazdu ponosi podmiot zajmujący się ładunkiem (brak sprawnego urządzenia używanego do pomiaru nacisku na osie albo celowe zaniżenie wagi w dokumentach). 

Gdy winę za przeładowanie ponosi przewoźnik, spedytor albo firma transportowa mandat trzeba przyjąć i opłacić, a w przyszłości przestrzegać obowiązujących przepisów, co pozwoli uniknąć podobnych sytuacji.

Jakie są metody obrony w postępowaniu sądowym dotyczącym przeładowania?

Kary za naruszenia transportowe są wysokie i mają niekorzystny wpływ na sytuację finansową  firmy, jednak wszczętego postępowania karnego również nie należy ignorować.  Można dążyć do umorzenia sprawy przez prokuraturę. 

Jeżeli przewoźnik jest w stanie udowodnić, kto odpowiada za przeładowanie pojazdu, zostanie z niego zdjęta odpowiedzialność za przekroczenie obowiązujących limitów. 

Innym rozwiązaniem jest dobrowolne poddanie się karze wskazanej przez wymiar sprawiedliwości – wniosek z art. 335 k.p.k. 

Brak umorzenia sprawy jest równoznaczne z przesłaniem aktu oskarżenia do sądu. Podczas postępowania sądowego dotyczącego przeładowania oskarżony może przyznać się do winy, okazać skruchę i zapewnić o poprawie. Druga opcja to nieprzyznawanie się do wykroczenia, dostarczenie dowodów potwierdzających niewinność i skuteczna linia obrony.