Konwencja ATP: kluczowe zasady i rola w transporcie międzynarodowym

Konwencja ATP ma kluczowe znaczenie w przewozach niektórych towarów. Obowiązuje również w transporcie kolejowym i morskim, ale zdecydowanie najmocniej wpływa na transport drogowy. Dlatego sprawdź, co warto wiedzieć na jej temat i poznaj najważniejsze wymogi konwencji ATP.

Szybka odpowiedź: dzięki przestrzeganiu postanowień konwencji ATP możliwy jest bezpieczny transport szybko psującej się żywności.

Niektóre towary mogą być transportowane wyłącznie w ściśle określonych warunkach, więc do ich przewozu należy korzystać ze specjalnie wyposażonych środków transportu. Konwencja ATP reguluje między innymi właśnie te kwestie. Dowiedz się, jakie towary obejmuje i jakie pojazdy spełniają jej wymagania.

Co to jest konwencja ATP i dlaczego jest ważna w transporcie?

Konwencja ATP to międzynarodowa umowa, wprowadzająca standardy bezpieczeństwa żywności w transporcie, które dotyczą zwłaszcza produktów głęboko mrożonych i wrażliwych termicznie. Polska przystąpiła do konwencji ATP w 1986 r., a obowiązuje ona od 1976 r (sporządzono ją sześć lat wcześniej w Genewie).

Konwencja ATP jest ważna w transporcie, ponieważ wyszczególnia grupy towarów, które powinny być przewożone w specjalnych warunkach. Dodatkowo precyzuje te warunki oraz wskazuje, jak powinny być wyposażone środki transportu, które można wykorzystać do transportu produktów spożywczych szybko psujących się.

Zasady konwencji ATP: wymogi dla pojazdów transportowych

Załącznik nr 1 konwencji ATP zawiera definicje i normy specjalnych środków transportu do przewozu szybko psujących się artykułów spożywczych. Chodzi o: 

Pojazdy izolowane termicznie 

Zalicza się je do jednej z dwóch kategorii na podstawie wartości współczynnika przenikania ciepła (współczynnika K) termoizolowanego nadwozia. 

Środek transportu (I_N) z normalną izolacją termiczną posiada zabudowę o K równym lub mniejszym od 0,70 W/(m²K). Natomiast pojazdy o wzmocnionej izolacji (I_R) posiadają zabudowę o K ≤ 0,40 W/(m²K) i grubości ściany min. 45 mm dla środków transportu o szerokości większej niż 250 cm. 

Lodownie

Według definicji konwencji ATP lodowania to izolowany termicznie środek transportu ze źródłem chłodu innym, niż urządzenie mechaniczne lub absorpcyjne, które pozwala obniżać temperaturę wewnątrz pustego nadwozia i utrzymać ją przy temperaturze zewnętrznej +30℃:

• poniżej +7℃ – pojazdy klasy A
• poniżej -10℃ (klasa B)
• poniżej -20℃ (klasa C)
• poniżej 0℃ (klasa D)

Chłodnie

To izolowane termicznie środki transportu dodatkowo wyposażone w: 

indywidualne lub wspólne dla kilku środków transportu urządzenie chłodnicze (mechaniczny agregat sprężarkowy, urządzenie absorpcyjne itd.) pozwalające w średniej temperaturze zewnętrznej obniżać temperaturę wewnątrz pustego nadwozia, a następnie stale ją utrzymywać w następujący sposób: 

• klasa A — w zakresie między +12℃ i 0℃
• klasa B — od +12℃ do -10℃
• klasa C — pomiędzy +12℃ a -20℃
• klasa D — nie wyższym niż 0℃
• klasa E — poniżej -10℃
• klasa F — mniej niż -20℃

Przy czym współczynnik K dla pojazdów klas B, C, E i F musi być mniejszy lub równy 0,40 W/(m²K).

Ogrzewane środki transportu

Bezpieczny transport artykułów spożywczych wymaga zapewnienia im optymalnej temperatury, co w pewnych sytuacjach oznacza także ochronę przed przemarznięciem. Dlatego Załącznik nr 1. Konwencji ATP zawiera wytyczne dotyczące również ogrzewanych pojazdów, czyli izolowanych termiczne i wyposażonych w urządzenie grzewcze, które umożliwia utrzymanie w ładowni przez min. 12 godzin temperatury co najmniej +12℃ przy temperaturze zewnętrznej: 

• -10℃ dla klasy A
• -20℃ klasa B
• -30℃ klasa C
• -40℃ klasa D. 

Pojazdy urządzeniami chłodniczo-grzewczymi

Takie środki transportu posiadają wyposażenie, które umożliwia zarówno chłodzenie, jak i ogrzewanie części załadunkowej, dzięki czemu można osiągnąć i utrzymać w niej przez co najmniej 12 godzin określoną temperaturę. Szczegóły przedstawia poniższa tabela. Dla wszystkich klas, oprócz klasy A, współczynnik K powinien być równy lub mniejszy niż 0,40 W/(m²K).

klasa	zakres temperatur na zewnątrz	zakres temperatur wewnątrz
A	pomiędzy -10℃ i +30℃	od +12℃ do 0℃
B	od -20℃ do +30℃
C	między -30℃ a +30℃
D	pomiędzy -40℃ i +30℃
E	pomiędzy -10℃ i +30℃	pomiędzy +12℃ a -10℃
F	od -20℃ do +30℃
G	między -30℃ a +30℃
H	pomiędzy -40℃ i +30℃
I	pomiędzy -10℃ i +30℃	między +12℃ i -20℃
J	od -20℃ do +30℃
K	między -30℃ a +30℃
L	pomiędzy -40℃ i +30℃

Znaczenie konwencji ATP w handlu międzynarodowym

Do konwencji ATP przystąpiło już blisko 50 krajów, dlatego jej wpływ na międzynarodowy transport oraz handel rozpatrywać należy w wielu aspektach. Przede wszystkim dzięki standaryzacji przewoźnicy posiadają wytyczne dotyczące warunków transportu towarów, które szybko się psują, dzięki czemu mogą zapewnić ich odpowiednio wysoką jakość. 

Ponadto standaryzacja ułatwia handel, ponieważ wszystkie strony są zgodne co do warunków przewozu. Dodatkowo ujednolicenie międzynarodowych norm i procedur upraszcza sam transport szczególnie zagraniczny. W ten sposób konsumenci mogą korzystać z produktów spożywczych pochodzących z innych krajów. 

Sygnatariusze konwencji zobowiązani są do współpracy i koordynacji działań, co sprzyja rozwiązywaniu ewentualnych sporów i problemów, dotyczących transportu produktów spożywczych szybko psujących się.

Przyszłość i możliwe zmiany w konwencji ATP

Chociaż wciąż brak oficjalnych informacji na ten temat, przypuszcza się, że najbliższe zmiany w konwencji ATP będą wynikały z trendu dekarbonizacji transportu. Dążenia Unii Europejskiej do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r. popularyzują elektryczne pojazdy ciężarowe. Należy więc oczekiwać, że agregaty mechaniczne, wykorzystywane dziś do regulacji temperatury w pojazdach ATP, również zostaną zelektryfikowane. 

Innym aspektem, w którym możliwe są zmiany konwencji ATP, jest wykorzystanie bardziej przyjaznych dla środowiska czynników chłodniczych (np. HFO, czyli Hydrofluoro-Olefiny), zamiast dotychczasowych czynników HFC. Wypłynie to na konstrukcję systemów chłodniczych (m.in. wzrost ciśnienia roboczego czynnika), co będzie wymagało zmian w obecnych homologacjach urządzeń. 

Konwencja ATP — odpowiedzi na najpopularniejsze pytania 

Sprawdź odpowiedzi na najpopularniejsze pytania, dotyczące konwencji ATP, które prezentujemy poniżej.