Jak co roku, wraz z nadejściem pierwszego stycznia, w unijnym i polskim prawie pojawiają się nowe regulacje, których przedsiębiorcy powinni być świadomi. Zmiany nie ominą branży TSL! Na jakie nowe wyzwania powinni przygotować się przewoźnicy i ile czasu na ich wdrożenia zagwarantował ustawodawca? Przygotowaliśmy krótki poradnik, w którym wskazujemy najistotniejsze zmiany w transporcie 2023 oraz regulacje wynikające z zapisów pakietu mobilności. Niektóre z nich zostały już oficjalnie ogłoszone i weszły w życie z rozpoczęciem nowego roku, a inne wciąż są w fazie projektów. O czym powinni wiedzieć przewoźnicy?
Zmiany w transporcie 2023
Zapisy umieszczone w pakiecie mobilności wymusiły doprecyzowanie przez polskie prawo definicji bazy eksploatacyjnej. Musi ona spełniać konkretnie określone warunki już od 1 stycznia. Według przepisów prawa, a dokładnie art. 3 pkt 21a ustawy o transporcie drogowym, baza eksploatacyjna jest centrum operacyjnym, miejscem będącym do dyspozycji przedsiębiorcy przystosowanego do prowadzenia działalności transportowej w sposób zorganizowany i ciągły. W jej skład wchodzi co najmniej jeden z elementów:
- miejsce postojowe dla pojazdów wykorzystywanych w transporcie drogowym,
- miejsce załadunku/rozładunku lub łączenia ładunków,
- miejsce do konserwacji lub naprawy pojazdów.
Zmiany w transporcie, jakie obowiązują od 2023 roku, dotyczą kilku aspektów. Nowelizacja przepisów prawa dokładnie określa minimalną liczbę miejsc postojowych, jakie muszą znaleźć się na terenie wszystkich baz należących do przedsiębiorcy. Niezależnie od tego, iloma bazami on dysponuje, liczba miejsc postojowych nie może być niższa niż ⅓ zarejestrowanej floty, czyli liczby pojazdów, których posiadanie zgłosił konkretny przewoźnik. Informacje dotyczące dostosowania liczby miejsc postojowych znajdujących się w bazie eksploatacyjnej należy zgłosić do organu, który wydał zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Takie oświadczenie, dostępne na rządowej stronie, należy złożyć do 15 stycznia 2023 roku.
Pakiet mobilności – zmiany w 2023
Pakietem mobilności określa się wszystkie regulacje i ustalenia, które wprowadzają zmiany w przepisach dotyczących m.in. pracy kierowców, czasu ich pracy, prawa do odpoczynku, czy sposobu delegowania. Choć sam nie jest aktem prawnym, wpływa na przepisy unijne i krajowe. Pakiet mobilności określa także zasady sprawiedliwej konkurencji. Część z tych zmian została uregulowana przepisami prawa, a ustawodawca przewidział dłuższy termin na dostosowanie się do zmian.
Zmiany w pakiecie mobilności, które zaczną obowiązywać w 2023 roku (dokładnie 21 sierpnia 2023), dotyczą również tachografów. Według aktualnych przepisów prawa wszystkie nowo zarejestrowane pojazdy będą obowiązkowo wyposażone w tachografy nowej generacji. To pierwszy etap zakładanych zmian i wprowadzania innowacji w transporcie. Następnym krokiem będzie (do końca 2024 roku) wymiana najstarszych sprzętów (analogowych i cyfrowych pierwszej generacji) wykorzystywanych w transporcie międzynarodowym. Przepisy prawa zakładają, że do 20 sierpnia 2025 roku wszystkie tachografy starszej generacji zostaną wymienione na nowsze, inteligentne modele. Dotyczy to pojazdów od 3,5t wyposażonych w tachografy inteligentne pierwszej generacji.
Pakiet mobilności zakłada, że urządzenia z najnowszym oprogramowaniem będą automatycznie rejestrować moment przekroczenia granicy przy użyciu systemu satelitarnego. Dodatkowo narzędzia te dają możliwość rejestracji miejsc załadunku i rozładunku. Inteligentne tachografy zapewniają dłuższy okres kontroli dzięki zwiększonej pamięci na dane. Wprowadzone rozwiązania mają na celu poprawę szybkości i efektywności kontroli, aby zapobiegać wszelkim manipulacjom.
Wynagrodzenie i opłaty w 2023 roku – zmiany w transporcie
Zmiany wynagrodzeń w 2023 roku dotyczą nie tylko branży TSL, ale wszystkich pracowników. W przypadku umów o pracę pierwsza podwyżka stawki miesięcznej płacy minimalnej nastąpiła 1 stycznia 2023 i wynosi 3490 zł. Kolejna zapowiedziana jest na 1 lipca 2023 – na 3600 zł. Warto dodać, że podwyżka dotyczy także pozostałych umów i obejmie osoby pracujące według stawki godzinowej. W pierwszym terminie (1.01.2023) stawka godzinowa zostaje podniesiona do wartości 22,80 zł, a od 1.07.2023 osiągnie 23,50 zł.
Zmiany w 2023 roku dotyczą także wysokości diet krajowych – stawka została zmieniona z 38 zł na 45 zł na dobę. Zwiększeniu podlegają również inne składniki zależne od diety. Warto mieć świadomość, że prognozowane zmiany wynagrodzeń w 2023 w transporcie obejmują również wiele innych państw, tj. Austrię, Norwegię, Holandię, czy Francję.
Zmiany w transporcie 2023 dotyczą nie tylko wzrostu płac, ale także podwyżki opłat. Opublikowane zostały regulacje dotyczące podwyższenia stawek opłaty elektronicznej eTOLL. Od 1 stycznia 2023 roku przewoźnicy zapłacą od 3 do 8 groszy więcej za kilometr (w zależności od masy pojazdu i klasy emisji spalin). Stawki zróżnicowane są również względem klasy drogi.
Zmiany w 2023 roku dotyczące transportu do Wielkiej Brytanii
Warto dodać, że zmiany w transporcie 2023 wynikają nie tylko z pakietu mobilności, ale także z umów i regulacji, jakie wprowadzone zostały w wielu innych krajach. Najistotniejsze zmiany dotyczą Wielkiej Brytanii i obejmują trzy kluczowe zagadnienia:
- kabotaż,
- transport multimodalnym,
- ruch trójstronny.
Już do tej pory przewoźnicy obserwowali wiele utrudnień i ograniczeń podczas transportu do Wielkiej Brytanii, a obecne zapisy mogą dodatkowo wpłynąć na pogorszenie tej współpracy. Przepisy są wynikiem założeń umowy o handlu i współpracy zawartej pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską.
Transport kabotażowy to rodzaj transportu krajowego, gdzie miejsce załadunku, jak i rozładunku mieści się na terenie jednego kraju, jednak przewoźnik go wykonujący ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w innym państwie. Od 1 stycznia 2023 zmiany w transporcie zakładają, że niemożliwe będzie realizowanie transportów kabotażowych, jeżeli przewoźnik nie dokonuje rozładunku w Wielkiej Brytanii (tzn. wjeżdża bez ładunku, np. po rozładunku w innym kraju). Jeżeli przewoźnik spełni warunki, będzie mógł wykonać wyłącznie 2 transporty kabotażowe w ciągu 7 dni.
Kolejna sprawa dotyczy transportu multimodalnego, czyli przewożenia towarów na tej samej jednostce ładunkowej lub w pojeździe z wykorzystaniem kilku rodzajów transportu. Utrudnienie ma dotyczyć głównie firm zajmujących się odbiorem naczep, czy kontenerów. Z kolei ograniczenia dotyczące ruchu trójstronnego zakładają, że przewoźnicy z siedzibą w krajach członkowskich Unii Europejskiej nie będą mieli możliwości odbioru towarów w Wielkiej Brytanii, a następnie wykonania przewozu na teren państwa spoza terenu UE. Jedyną sytuacją, w której istnieje taka możliwość, będzie posiadanie zezwolenia wydanego przez Europejską Konferencję Ministrów Transportu.
Projekty zmian w transporcie w 2023 roku
Niektóre zmiany w transporcie weszły w życie już 1 stycznia 2023 roku, a inne czekają nas w ciągu najbliższych kilku miesięcy lub są dopiero w fazie projektu. Część z nich dotyczy wyłącznie przewoźników, a inne obejmują szersze grupy. Obecnie trwają prace nad zmianami w kodeksie pracy. Mają one dotyczyć m.in. możliwości kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawców.
Początek nowego roku to także zmiany w stawkach opłat drogowych, a dodatkowo na pierwszy kwartał 2023 zapowiedziano rozszerzenie sieci dróg płatnych w Polsce. Mają one dotyczyć wyłącznie pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Które drogi zostaną objęte opłatą? Mogą być to wybrane odcinki dróg krajowych i autostrad, które zostały oddane do użytku od połowy 2017 roku.
Jakie jeszcze nowości zakłada pakiet mobilności 2023? Zmiany, o których mówi się na wyższym szczeblu obejmują kolejne regulacje dotyczące elektronicznej informacji o transporcie drogowym (eFTI). Planowane jest stworzenie platformy elektronicznej, która miałaby stać się miejscem wymiany informacji na temat operacji drogowych – trwa dopracowywanie wytycznych. Celem tych działań jest przyspieszenie cyfryzacji transportu towarowego, a w efekcie uproszczenie procedur. Jakie kolejne zmiany w transporcie 2023 oraz w kolejnych latach czekają przedsiębiorców? Pozostaje nam bacznie obserwować!
5 minut czytania
