Odpoczynek tygodniowy kierowców to jeden z kluczowych elementów europejskich przepisów dotyczących czasu pracy w transporcie. Wiąże się z nim pojęcie pauzy weekendowej, które wydaje się proste do zdefiniowania, ale w praktyce może budzić wiele wątpliwości i sprzecznych interpretacji. Warto więc dokładnie zrozumieć, co oznacza, jak długo trwa i jakie obowiązki wiążą się z jej planowaniem.
W branży transportowej ten termin funkcjonuje od lat, jednak jego potoczne znaczenie niekoniecznie pokrywa się z przepisami prawa. Odnosi się bowiem nie tylko do wolnego weekendu, ale w ogóle do ściśle określonego czasu odpoczynku tygodniowego, który ma zagwarantować kierowcy odpowiednią regenerację, a co za tym idzie bezpieczeństwo pracy. Zatem pauza weekendowa kierowcy to potoczna nazwa odpoczynku, który zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006, co tydzień musi odbyć każdy zawodowy kierowca wykonujący transport drogowy.
W praktyce pojęcie pauzy bywa mylące, ponieważ nie musi ona przypadać w sobotę i niedzielę – prawo nie odnosi się do konkretnych dni tygodnia. Liczy się wyłącznie liczba godzin odpoczynku i zachowanie prawidłowych cykli między okresami prowadzenia pojazdu a przerwami.
Przepisy unijne w zakresie czasu pracy kierowców mają na celu ujednolicenie zasad na terenie Unii Europejskiej i ograniczenie ryzyka związanego z przemęczeniem kierowców zawodowych. Zrozumienie ich struktury jest niezbędne dla każdego przewoźnika planującego grafik pracy.
Podstawą prawną jest rozporządzenie (WE) 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, uzupełnione przez rozporządzenie (UE) 2020/1054, wchodzące w skład tzw. pakietu mobilności. Dokument ten określa, że każdy kierowca ma obowiązek rozpocząć tygodniowy okres odpoczynku najpóźniej po sześciu kolejnych okresach 24 godzin od zakończenia poprzedniego tygodniowego odpoczynku.
Wyróżnia się dwa rodzaje odpoczynku: regularny i skrócony.
| Rodzaj okresu odpoczynku | Długość odpoczynku |
| Regularny tygodniowy okres odpoczynku | Trwa co najmniej 45 godzin |
| Skrócony tygodniowy okres odpoczynku | Trwa minimum 24 godziny, ale krócej niż 45 godzin |
Regularny tygodniowy odpoczynek to podstawowa forma pauzy i najczęściej spotykany wariant w transporcie krajowym. Stanowi on gwarancję pełnej regeneracji po intensywnym tygodniu pracy i minimalizuje ryzyko wypadków drogowych. Tego typu odpoczynek tygodniowy musi trwać co najmniej 45 nieprzerwanych godzin. Kierowca nie może w tym czasie wykonywać żadnych czynności zawodowych, a odpoczynek musi odbywać się w warunkach pozwalających na swobodny sen i wypoczynek.
Co ważne, regularnego tygodniowego odpoczynku nie można odbywać w pojeździe. Kierowca musi mieć zapewnione odpowiednie miejsce zakwaterowania, np. hotel lub bazę transportową. Zakaz ten został jednoznacznie potwierdzony przez Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-102/16 (Vaditrans BVBA przeciwko państwu belgijskiemu).
Nie zawsze warunki pracy pozwalają na odbycie pełnych 45 godzin odpoczynku. W takich przypadkach kierowca może skorzystać z tzw. skróconej pauzy. To rozwiązanie daje przewoźnikom większą elastyczność, ale wiąże się z dodatkowymi obowiązkami. Skrócony tygodniowy odpoczynek może trwać od 24 do 44 godzin. Skrócenie wymaga jednak rekompensaty – brakujące godziny należy odebrać w całości, w ciągu trzech tygodni po tygodniu, w którym odbyto taki odpoczynek.
Tygodniowy odpoczynek można wykorzystywać w różnych scenariuszach – zarówno w transporcie krajowym, jak i międzynarodowym. Zasady jego odbioru wynikają z art. 8 rozporządzenia (WE) 561/2006. Pauza weekendowa może być odebrana:
Rozporządzenie doprecyzowuje również, że przewoźnik musi umożliwić kierowcy powrót do bazy lub miejsca zamieszkania co najpóźniej po czterech tygodniach w celu odbycia regularnego odpoczynku tygodniowego. To obowiązek organizacyjny firmy, a jego niedopełnienie może skutkować karami.
W praktyce zastosowanie przepisów prawnych, czyli planowanie pauz wymaga dobrej organizacji i znajomości zasad pakietu mobilności. W dużych firmach transportowych ustalanie terminów odpoczynków to często zadanie działu logistyki. Taka czynność musi uwzględniać charakterystykę trasy, granice krajów oraz dostępność parkingów.
Jak wspomnieliśmy wcześniej, w transporcie międzynarodowym kierowcy często korzystają z dwóch skróconych pauz z rzędu. Prawo na to zezwala, pod warunkiem że:
Rekompensata to mechanizm, który pozwala zachować równowagę między elastycznością a bezpieczeństwem. Jej prawidłowe stosowanie jest jednym z najczęściej kontrolowanych elementów przez służby i inspekcje transportu drogowego w krajach UE.
Każde skrócenie odpoczynku tygodniowego należy uzupełnić o brakujące godziny w całości – nie można ich rozdzielać. Dodatkowo kompensata musi być połączona z obowiązkowym dziennym odpoczynkiem trwającym minimum 9 godzin. Niedotrzymanie tego warunku jest traktowane jako poważne naruszenie i może skutkować karą finansową.
Zrozumienie zasad odbywania pauz weekendowych jest niezwykle ważne, by uniknąć kar i nieprzyjemności. W tym celu przygotowaliśmy kilka scenariuszy zdarzeń.
Skuteczne planowanie pauz weekendowych wymaga połączenia wiedzy prawnej z praktyką operacyjną. Dlatego też, by zaplanować grafik pracy kierowców zgodnie z prawem, firmy transportowe powinny:
W praktyce dobrze zaplanowana pauza weekendowa to rezultat współpracy kierowcy, dyspozytora i pracodawcy. Wykorzystanie nowoczesnego oprogramowania i telematyk pozwala kontrolować czas pracy, unikać błędów i planować odpoczynki zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Skuteczne zarządzanie czasem pracy kierowców to fundament bezpiecznej i zgodnej z prawem działalności transportowej. Dobrze zaplanowane pauzy pozwalają uniknąć stresu, błędów i kar podczas kontroli.
Firmy transportowe powinny:
Dla kierowców przestrzeganie zasad oznacza mniej stresu i bezpieczniejsze warunki pracy. Zachowanie zgodne z przepisami zmniejsza ryzyko wystąpienia wypadków i polepsza efektywność pracy w całej firmie.
Naruszenie zasad dotyczących tygodniowego odpoczynku skutkuje karami nakładanymi zarówno na kierowcę, jak i na firmę transportową. W Polsce Inspekcja Transportu Drogowego może nałożyć na kierowcę mandat w wysokości 50 złotych za skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku do 1 godziny oraz o każdą następną rozpoczętą godzinę 100 zł. Dodatkowe kary nakładane są za spędzenie tygodniowego odpoczynku w kabinie. Dodatkowo na przewoźnika może być nałożona kara do 12 000 złotych.
Obowiązkowy odpoczynek kierowcy to kluczowy element przepisów o czasie pracy. Regularna przerwa trwa 45 godzin i bezwzględnie odbywa się poza pojazdem, skrócona – musi wynosić minimum 24 godziny z obowiązkową kompensatą w kolejnych tygodniach. Pauza nie musi przypadać w weekend, ale należy ją zaplanować zgodnie z cyklami pracy i odpoczynku kierowców w ciągu każdego tygodnia.
Dla przewoźnika wyznaczenie kierowcy takiej przerwy w pracy to obowiązek, wynikający z przepisów zapewniających bezpieczeństwo na drogach. Prawidłowe planowanie i dokumentacja przerw przekładają się również wprost na jakość świadczonych usług.
Jesteś przewoźnikiem i szukasz programu do zarządzania transportem i spedycją? Sprawdź fireTMS, czyli kompleksowy system TMS 360°, dzięki któremu będziesz zarządzać swoją firmą od etapu pozyskiwania i wprowadzania zleceń aż po fakturowanie i rozliczanie, w tym harmonogramami kierowców i pojazdów. Załóż darmowe konto w fireTMS i rozpocznij 14-dniowy okres próbny. W ciągu dwóch kolejnych tygodni zapoznasz się z naszym rozwiązaniem.
Regularnie dostarczamy informacji o naszym systemie oraz na tematy z branży TSL.
Zapisz się do newslettera i bądź na bieżąco.
Zespół fireTMS
Artykuł został napisany przez zespół fireTMS, w oparciu o wiedzę, doświadczenie i znajomość branży TSL.
Za nami kolejny kolejny rok pełen wyzwań dla branży TSL, który upłynął zarówno pod znakiem walki z kryzysem, jak również szukania przewag konkurencyjnych dzięki inwestycjom w nowoczesne rozwiązania. Co przyniesie rok 2025 w transporcie i spedycji? Zebraliśmy ważne informacje i prognozy dotyczące rynku transportowego w Europie, które pomogą Ci przygotować się do prowadzenia działalności w […]
11 minut czytania
W określonych dniach i godzinach pojazdy oraz zespoły pojazdów, których masa całkowita przekracza 12 ton nie mogą poruszać się po drogach ze względu na wzmożony ruch. W jakie dni obowiązuje zakaz ruchu ciężarówek w 2024 roku? Zapraszamy do lektury. Zakazy ruchu ciężarówek – cel Zakaz jazdy ciężarówek ma na celu zmniejszenie natężenia ruchu, gdy na […]
5 minut czytania
Gwałtowne wahania ceny paliw komplikują sytuację firm transportowych. Ale większym kłopotem jest stały wzrost ceny oleju napędowego, który obserwujemy od ponad dwóch miesięcy. Jak branża TSL radzi sobie z tymi problemami? Ceny paliw zbliżają się do wartości rekordowych. W efekcie wielu przewoźników już teraz ma spore kłopoty z utrzymaniem rentowności przewozów. Wciąż jednak nie widać […]
5 minut czytania