Winiety, opłaty za przejazd, wreszcie podatki drogowe. Liczba danin pobieranych od kierowców i właścicieli pojazdów ciężarowych jest dość długa. Dodatkowo, zorientowanie się, czy i jaką daninę trzeba opłacać może być skomplikowane, zwłaszcza na początku prowadzenia biznesu transportowego. W tym artykule pomagamy zorientować się, jakie są obowiązkowe opłaty drogowe w Polsce i w Europie oraz kiedy i kto powinien je regulować.
Podatek drogowy – zwany w polskim prawie podatkiem od środków transportowych – to lokalna danina nakładana przez gminy na właścicieli pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, której celem jest współfinansowanie infrastruktury drogowej. Obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych oraz prawnych (w tym jednostkach bez osobowości prawnej) będących właścicielami, posiadaczami lub użytkownikami środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Polski. Podobnie sytuacja wygląda w innych krajach Europy, np. w Niemczech podatek drogowy naliczany jest co roku przez władze federalne.
Z kolei z punktu widzenia Dyrektywy 1999/62/EC (tzw. eurowinietowej) Unii Europejskiej, opłaty drogowe mogą przyjmować dwie formy:
Dyrektywa wyznacza minimalne standardy wprowadzania i różnicowania stawek w zależności od rodzaju dróg (szczególnie transeuropejskiej sieci TEN‑T) oraz emisji spalin pojazdów, w tym obowiązek uwzględnienia w opłatach od 2024 roku klasy CO2 w przypadku ciężarówek.
W Polsce podatek drogowy reguluje ustawa z 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych. Obowiązek składania deklaracji DT-1 oraz opłaty podatku w dwóch ratach (do 15 lutego i 15 września) dotyczy m.in. samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, ciągników siodłowych, naczep i przyczep od 7 ton oraz autobusów.
Górne granice stawek podatku w 2025 roku ustalone przez Ministra Finansów (kwoty maksymalne, gminy mogą przyjmować stawki niższe):
Oprócz corocznego podatku lokalnego za posiadanie pojazdu, przedsiębiorcy i przewoźnicy posiadający samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony zobowiązani są do ponoszenia opłaty elektronicznej e‑TOLL za przejazdy płatnymi odcinkami autostrad i dróg krajowych (klasy A, S, GP, G) zarządzanych przez GDDKiA. System e‑TOLL działa od 2021 roku, a stawki ogłaszane są co roku przez Ministra Infrastruktury.
Opłata e‑TOLL jest naliczana co przejechany kilometr według klasy emisji spalin, liczby osi i rodzaju drogi. Środki pobrane z tego tytułu trafiają częściowo do budżetu państwa, a częściowo na utrzymanie i rozwój infrastruktury.
W polskim prawie, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, przewidziane są zwolnienia z podatku drogowego. Obejmują one m.in.:
Decyzję o przyznaniu ulg lub zwolnień wydaje każda gmina, nie może jednak stosować stawek wyższych niż te określone przez Ministra Finansów.
W krajach Unii Europejskiej system opłat drogowych zazwyczaj obejmuje:
Warto zauważyć, że nie wszystkie wymienione wyżej daniny obowiązują w krajach UE jednocześnie. Opłaty drogowe są naliczane według kryterium odległościowego (np. Polska, Francja, Niemcy) lub czasowego (np. Czechy, Holandia, Szwecja). Podobnie wygląda sytuacja z podatkiem drogowym – w niektórych krajach jest ona naliczana za każdy posiadany pojazd, w niektórych ograniczona do pojazdów ciężarowych, a w innych dotyczyć może jedynie kolejnych posiadanych pojazdów powyżej ustalonej liczny (np. od czwartego pojazdu wzwyż).
Jaka jest zatem różnica między wspomnianymi podatkami drogowymi a opłatami drogowymi w postaci opłat odległościowych i winiet? Przede wszystkim podatek drogowy jest opłacany przez właściciela pojazdu w kraju i, w części przypadków, w gminie, w której jest zarejestrowany. Zatem w odniesieniu do konkretnego pojazdu taką daninę płaci się raz na jakiś czas i tylko w jednym kraju, bez względu na liczbę państw, przez jakie przechodzi trasa przewozu. Wyjątkiem jest Wielka Brytania, gdzie podatek HGV levy dotyczy samochodów zarejestrowanych za granicą, a jego opłacenie jest warunkiem do wjazdu na teren Zjednoczonego Królestwa.
Z kolei opłaty drogowe uiszcza albo właściciel pojazdu, albo kierowca, za skorzystanie z konkretnych dróg. Takie opłaty należy opłacić w każdym kraju na trasie przewozu.
Unia Europejska przyjęła politykę likwidacji winiet w sieci TEN-T (głównych dróg transportowych, łączących kraje UE) do 2030 roku. Winiety będą stopniowo zastępowane systemem opłat odległościowych.
Jeśli chodzi o minimalne stawki rocznego podatku od pojazdów, najwyższe poziomy występują zwykle w krajach nordyckich i zachodniej Europie, gdzie podatki lokalne lub państwowe bywają znacznie wyższe niż w Polsce. We Francji obowiązują, np. bardzo wysokie podatki od zakupu pojazdu, uzależnione od rodzaju silnika (elektryczny, benzynowy, diesel). W przypadku opłat drogowych, wysokimi stawkami wyróżnia się m.in. Austria, gdzie za kilometr przejechany samochodem ciężarowym można zapłacić niemal 50 eurocentów.
Jak w przypadku każdego daniny także niezapłacenie podatku drogowego wiąże się ze sporymi konsekwencjami. W Polsce za niezłożenie deklaracji DT-1 lub nieterminową wpłatę podatku grozi:
W Polsce podatek drogowy należy wpłacić na konto urzędu gminy właściwego dla siedziby lub miejsca zamieszkania właściciela pojazdu w dwóch ratach – w lutym i wrześniu. Najpierw jednak należy złożyć deklarację DT-1 we wspomnianym urzędzie. W innych krajach takie podatki mogą być opłacane zarówno lokalnie, jak i na konto specjalnych urzędów państwowych. Tak jest choćby w Niemczech, gdzie za zbieranie podatków odpowiedzialna jest odpowiednia instytucja federalna.
W przypadku opłat drogowych w Polsce, należy zarejestrować się w systemie e-TOLL i wpłacić zabezpieczenie, a system będzie automatycznie pobierał lub naliczał opłaty na podstawie odczytów z aplikacji mobilnej lub specjalnych urządzeń zainstalowanych w samochodzie.
Podatki drogowe w krajach Europy różnią się od siebie, ponieważ nie ma jednej spójnej regulacji dotyczącej danin pobieranych od właścicieli pojazdów ciężarowych. W większości krajów taki podatek jest pobierany, a stawki ustalane są zazwyczaj co roku przez władze lokalne lub państwowe. W przypadku opłat drogowych sytuacja wygląda bardzo podobnie, w Europie zazwyczaj są wymagane do przejazdu głównymi trasami. Wyjątkiem jest Wielka Brytania, gdzie takie opłaty dotyczą nielicznych odcinków, mostów czy też wjazdu do niektórych miast.
| Kraj | Forma opłaty | Przykładowe stawki |
| Niemcy | opłata odległościowa (LKW‑Maut) na autostradach i drogach federalnych | od 0,10 euro do 0,30 euro za kilometr w zależności od klasy spalania i emisji CO2 |
| Francja | system myta z bramkami na wjazdach i wyjazdach z autostrad (péage) | od 0,10 euro do 0,35 euro za kilometr |
| Wielka Brytania | podatek HGV levy (tylko dla pojazdów o DMC powyżej 12 ton) + opłaty za przejazd niektórymi drogami lub mostami | od 155 do 766 funtów |
W związku z różnymi systemami podatkowymi i przyjętymi zasadami pobierania opłat drogowych w krajach Unii Europejskiej powstaje pytanie, czy sensowne byłoby ujednolicenie wszystkich podatków drogowych na poziomie kontynentalnym. Istnieje wiele argumentów za takim rozwiązaniem, wśród nich znajdują się:
Mimo tych zalet pojawiają się też głosy sprzeciwu, które koncentrują się na kwestiach konieczności dostosowania wysokości podatków i opłat drogowych w zależności od lokalnych uwarunkowań. Do nich należą:
Obecnie nie ma sformalizowanych planów wprowadzenia jednolitego podatku drogowego w Unii Europejskiej. Za to jeśli chodzi o opłaty drogowe, to wprowadzana jest unijna Dyrektywa o eurowinietach, której celem jest stopniowe ujednolicanie zasad naliczania i różnicowania stawek, co może stanowić podstawę do przyszłego, bardziej zintegrowanego systemu opłat drogowych na poziomie Unii Europejskiej.
Masz firmę transportową i szukasz sposobu na szybkie i precyzyjne obliczanie kosztów przewozów, związane również z opłatami drogowymi? Wypróbuj fireTMS, czyli system do zarządzania transportem i spedycją 360°, dzięki któremu będziesz skuteczniej planować transport i wyznaczać trasy, monitorować przewozy, a także rozliczać i księgować zlecenia oraz na bieżąco kontrolować działalność przedsiębiorstwa. Załóż darmowe konto i zacznij bezpłatne 14-dniowe testy fireTMS!
Regularnie dostarczamy informacji o naszym systemie oraz na tematy z branży TSL.
Zapisz się do newslettera i bądź na bieżąco.
Zespół fireTMS
Artykuł został napisany przez zespół fireTMS, w oparciu o wiedzę, doświadczenie i znajomość branży TSL.
W określonych dniach i godzinach pojazdy oraz zespoły pojazdów, których masa całkowita przekracza 12 ton nie mogą poruszać się po drogach ze względu na wzmożony ruch. W jakie dni obowiązuje zakaz ruchu ciężarówek w 2024 roku? Zapraszamy do lektury. Zakazy ruchu ciężarówek – cel Zakaz jazdy ciężarówek ma na celu zmniejszenie natężenia ruchu, gdy na […]
5 minut czytania
Branża TSL już kilka lat temu stanęłą przed wielkim wyzwaniem przygotowania się do zielonej transformacji i zmian, jakie w związku z tym zachodzą w gospodarce. Jednym z najważniejszych obszarów, związanych z przystosowywaniem biznesu do nowych warunków jest optymalizacja kosztów. Dotyczy to przede wszystkim najbardziej energochłonnej dziedziny w branży TSL, czyli transportu. Poznaj nowatorskie metody i […]
15 minut czytania
Gwałtowne wahania ceny paliw komplikują sytuację firm transportowych. Ale większym kłopotem jest stały wzrost ceny oleju napędowego, który obserwujemy od ponad dwóch miesięcy. Jak branża TSL radzi sobie z tymi problemami? Ceny paliw zbliżają się do wartości rekordowych. W efekcie wielu przewoźników już teraz ma spore kłopoty z utrzymaniem rentowności przewozów. Wciąż jednak nie widać […]
5 minut czytania