Tachograf inteligentny 2. generacji – jak działa i co się zmieniło?

Inteligentny tachograf drugiej generacji (G2V2) stał się rzeczywistością w branży transportowej w sierpniu 2023 roku, od kiedy to jest obowiązkowym wyposażeniem nowych pojazdów ciężarowych. W kolejnych latach obowiązek posiadania takiego urządzenia obejmie stopniowo wszystkie pojazdy w transporcie międzynarodowym. Czym dokładnie jest tachograf inteligentny drugiej generacji, jakie nowości wprowadza i jak wpłynie na codzienną pracę kierowców? Poniżej przedstawiamy nowe przepisy, najważniejsze zmiany, terminy i korzyści związane z tym urządzeniem.

Co to tachograf inteligentny 2. generacji?

Tachograf inteligentny drugiej generacji to nowoczesne urządzenie cyfrowe montowane w pojazdach ciężarowych i autobusach, służące do rejestrowania czasu pracy kierowcy oraz kluczowych parametrów jazdy. Jego głównym celem jest dokładniejsza kontrola przestrzegania przepisów o czasie pracy, co ma zwiększyć bezpieczeństwo na drogach. W odróżnieniu od poprzednich modeli, tachograf drugiej generacji komunikuje się zdalnie z organami kontrolnymi dzięki wbudowanej antenie DSRC (Dedicated Short-Range Communication). Umożliwia to inspektorom odczyt podstawowych danych bez zatrzymywania pojazdu, co przyspiesza kontrole i natychmiast wykrywa próby manipulacji.

Tachograf ten spełnia założenia pakietu mobilności – unijnych przepisów mających ujednolicić obowiązki przewoźników w całej Unii Europejskiej i poprawić bezpieczeństwo poprzez skuteczniejszy nadzór nad pracą kierowców. 

Jakie zmiany wprowadza 2. generacja tachografów?

Druga generacja tachografów wprowadza szereg istotnych nowości technicznych i funkcjonalnych w porównaniu do starszych modeli. 

Co obejmują najważniejsze zmiany?

• Automatyczna rejestracja granic: nowe tachografy łączą się z systemami satelitarnymi GNSS, takimi jak GPS czy Galileo, aby automatycznie zapisać pozycję pojazdu przy przekraczaniu granic państwowych. Kierujący nie musi się już zatrzymywać, by ręcznie wpisać kod kraju – urządzenie samo zanotuje zmianę kraju na podstawie lokalizacji. Dodatkowo tachograf zapisuje lokalizację na początku i końcu dnia pracy oraz co 3 godziny jazdy, a także korzysta z zabezpieczenia sygnału Galileo OSNMA, które wykrywa próby zakłócania sygnału i manipulacji danymi.
• Zdalna łączność DSRC: wbudowana antena DSRC umożliwia zdalny odczyt danych przez inspektorów transportu drogowego podczas jazdy. Wybrane informacje (m.in. status logowania karty kierowcy, prędkość chwilowa, ewentualne naruszenia) mogą być przesłane do patrolu drogowego, dając możliwość wstępnej kontroli bez zatrzymywania pojazdu. Jeśli dane nie wskazują naruszeń, samochód jedzie dalej bez ingerencji kontroli. Jest to duży postęp, który przyspiesza kontrole i zmniejsza uciążliwość dla kierowców.
• Rejestracja załadunków i rozładunków: tachograf 2. generacji pozwala kierowcy zaznaczyć w menu moment rozpoczęcia załadunku lub rozładunku towaru. Urządzenie zapisuje wtedy automatycznie czas i pozycję takiej operacji. Ta funkcja ułatwia dokumentowanie czynności logistycznych – eliminuje konieczność ręcznego zapisywania miejsc załadunku i rozładunku, co przekłada się na ograniczenie czasu poświęconego na pracę administracyjną i uzyskiwanie dokładniejszych danych.
• Większa pamięć danych (56 dni): nowe urządzenia posiadają dwukrotnie większą pamięć niż dotychczasowe tachografy cyfrowe. Zapisują dane z 56 dni pracy kierowcy (poprzednio 28 dni). Dzięki temu okres dostępny do kontroli wydłuża się do 8 tygodni. Większa pamięć wymusiła też wprowadzenie nowych kart kierowcy o zwiększonej pojemności, kompatybilnych z tachografami G2 – starsze karty działają w nowych urządzeniach, ale tylko nowe karty w pełni wykorzystują np. zapisy przekroczeń granic.
• Wbudowany Bluetooth: tachograf drugiej generacji posiada interfejs Bluetooth (oraz standaryzowany port ITS), który umożliwia komunikację z zewnętrznymi systemami i aplikacjami flotowymi. Otwiera to drogę do automatycznej wymiany danych z systemami telematycznymi – np. dane o czasie pracy kierowcy, prędkości czy statusie pojazdu mogą być na bieżąco przesyłane do centrali firmy. Integracja ta pozwala przewoźnikom lepiej monitorować flotę w czasie rzeczywistym i optymalizować operacje (np. planowanie przerw, unikanie przekroczeń limitów). Dla kierowcy oznacza to m.in. możliwość korzystania z aplikacji mobilnych połączonych z tachografem czy automatyczne pobieranie danych bez konieczności fizycznego odczytu urządzenia.

Podsumowując, tachograf inteligentny 2 generacji jest naszpikowany technologiami, które zwiększają ilość i jakość gromadzonych danych oraz ułatwiają wymianę informacji. Wszystko to przekłada się na większą przejrzystość rozliczania czasu pracy i znaczące utrudnienie manipulacji zapisami.

Od kiedy obowiązują tachografy 2. generacji i jakie są terminy wymiany urządzeń?

Wdrożenie tachografów inteligentnych drugiej generacji odbywa się etapami, zgodnie z harmonogramem wyznaczonym przez przepisy unijne pakietu mobilności. Poniżej przedstawiamy kluczowe daty i terminy, do których przewoźnicy muszą dostosować swoje pojazdy.

1. Nowe pojazdy – od 21 sierpnia 2023: wszystkie pojazdy ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t oraz autobusy (powyżej 9 osób z kierującym) rejestrowane po tej dacie na terenie UE, Norwegii, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii muszą być wyposażone w tachograf inteligentny 2. generacji.
2. Wymiana analogowych i starszych cyfrowych – do 31 grudnia 2024: do końca 2024 roku właściciele wszystkich pojazdów wykonujących przewozy międzynarodowe mieli czas na wymianę starych tachografów na inteligentne urządzenia.  które dotąd były wyposażone w tachografy analogowe lub cyfrowe 1. generacji (starsze modele, montowane przed połową 2019 roku), musieli wymienić je na tachografy inteligentne 2. generacji. Ten etap obejmował głównie starsze samochody ciężarowe, zarejestrowane przed wejściem pierwszych inteligentnych tachografów.
3. Wymiana tachografów pierwszej generacji (G2V1) – do 18 sierpnia 2025: pojazdy wyposażone w tachografy inteligentne pierwszej generacji (tachografy G2V1, montowane od 15 czerwca 2019 do 20 sierpnia 2023) również podlegały obowiązkowej wymianie na urządzenia G2V2. Od 19 sierpnia 2025 roku do ruchu międzynarodowego na terenie UE dopuszczone są wyłącznie pojazdy posiadające tachografy drugiej generacji – starsze modele nie spełniają wymogów i ich używanie jest nielegalne.
4. Busy o DMC 2,5–3,5 tony w transporcie międzynarodowym – od 1 lipca 2026. Ta data zamyka harmonogram wdrażania urządzeń G2V2. Od lipca 2026 roku także lżejsze pojazdy dostawcze o DMC pomiędzy 2,5 a 3,5 tony (tzw. busy), które są  wykorzystywane do międzynarodowego przewozu towarów, będą obowiązkowo wyposażone w tachografy G2V2. Obowiązek ten dotyczy przewoźników zarabiających na transporcie – nawet małe firmy wykonujące międzynarodowe usługi transportowe busami muszą wyposażyć je w tachografy. Zwolnione są jedynie firmy świadczące przewozy typowo krajowe oraz przewozy na potrzeby własne (niezarobkowe) tego rodzaju pojazdami – w transporcie krajowym nadal będzie można używać starych typów tachografów.

Przewoźnicy, których obejmie obowiązek wymiany tachografów w przyszłym roku powinni odpowiednio wcześniej zaplanować działania, zarówno logistycznie, jak i finansowo. Cena tachografu inteligentnego II generacji, takiego jak np. VDO DTCO 4.1a czy Stoneridge SE5000 Smart 2, wynosi w 2025 roku od 3000 do 5000 zł netto. Do tego trzeba doliczyć koszty instalacji, które wraz ze zbliżaniem się ostatecznego terminu wymiany urządzeń mogą znacznie wzrosnąć.

Jak działa tachograf inteligentny 2. generacji i w jaki sposób ułatwia pracę kierowcy?

Tachograf inteligentny drugiej generacji został stworzony z myślą o komforcie i wygodzie kierujących. Dlatego też wyręcza go, rejestrując automatycznie przekroczenia granic, lokalizację pojazdu przy załadunkach i rozładunkach oraz przechowuje dane z aż 56 dni pracy. Większość tych czynności odbywa się w tle, więc kierujący nie musi wykonywać ich ręcznie.

Obsługa tachografu smart 2. generacji jest również prosta: kierujący loguje się przy użyciu karty kierowcy, wybiera odpowiedni status (jazda, odpoczynek, inna praca), a przy załadunku lub rozładunku może jednym kliknięciem oznaczyć taką operację w menu urządzenia. W pozostałych sytuacjach tachograf działa samodzielnie — rejestruje czas, pozycję i aktywność pojazdu, a dane przesyła przez Bluetooth do systemu flotowego lub aplikacji mobilnej.

Dzięki automatyzacji i łączności kierujący pojazdami zyskują mniej obowiązków administracyjnych i większy spokój w trasie. Warto nadmienić, że dzięki temu można uniknąć rutynowych kontroli drogowych przy przepisowej jeździe, gdyż służby odczytują zdalnie dane z tachografu i nie muszą zatrzymywać pojazdu, by zapoznać się z danymi z tachografu.

Konsekwencje braku wymiany – kary i ryzyko

Niedostosowanie się do nowych wymogów w wyznaczonych terminach niestety wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Brak inteligentnego tachografu 2. generacji, tam gdzie jest on już wymagany, traktowany jest jako naruszenie przepisów transportowych. W okresie przejściowym – do marca 2025 roku stosowane były pouczenia, ale od tego czasu organy kontrolne w całej UE nakładają za brak właściwego tachografu dotkliwe kary finansowe. 

W Polsce przewidziano bardzo wysokie mandaty zarówno dla firmy transportowej, jak i dla osoby zarządzającej transportem oraz kierującemu pojazdem. Przykładowo, firma może zapłacić nawet 10000–12000 złotych kary za każdy pojazd niewyposażony w wymagany tachograf, kierowcy prowadzącemu taki samochód grozi mandat do 2000 zł, a osobie odpowiedzialnej za zarządzanie flotą grzywna o tej samej wartości.

Kary finansowe to jednak nie jedyne ryzyko. Pojazd, który nie został wyposażony w tachograf smart 2. generacji, nie może legalnie wykonywać przewozów międzynarodowych. W praktyce oznacza to, że taki samochód ciężarowy może zostać zatrzymany za granicą i niedopuszczony do dalszej jazdy. To skutkuje opóźnieniami i utratą zlecenia, a w dodatku informacja o stwierdzonym naruszeniu trafia do rejestrów Inspekcji Transportu Drogowego i europejskich systemów kontroli. Firma z takimi przewinieniami na koncie może spodziewać się częstszych kontroli drogowych, a w skrajnych przypadkach nawet utraty dobrej reputacji niezbędnej do posiadania licencji transportowej. 

Masz firmę przewozową i chcesz poprawić zarządzanie transportem i spedycją? Sprawdź fireTMS, czyli nowoczesny system TMS 360°, dzięki któremu nie tylko pozyskasz i wprowadzisz zlecenia za pomocą asystenta AI, ale też będziesz mógł nimi skutecznie zarządzać, zaplanujesz i zoptymalizujesz trasy, będziesz monitorować przewozy, a nawet wystawisz automatycznie faktury i rozliczysz zlecenia. Załóż konto w fireTMS, by przez 14 dni testować możliwości naszego rozwiązania zupełnie za darmo!